Federalne Ministerstwo Zdrowia

Federalne Ministerstwo Zdrowia (niem. Bundesministerium für Gesundheit, BMG) jest najwyższym organem federalnym odpowiedzialnym za politykę zdrowotną Niemiec. Jego siedziby znajdują się w Bonn i Berlinie. Kluczowym zakresem działania resortu jest przygotowywanie projektów ustaw, rozporządzeń i wytycznych administracyjnych, które regulują niemiecki system ochrony zdrowia^[1].

Federalne Ministerstwo Zdrowia

Bundesministerium für Gesundheit

Logo Federalnego Ministerstwa Zdrowia
Państwo	Niemcy
Data utworzenia	1961
Siedziba	Bonn
Bundesminister für Gesundheit	Nina Warken
Parlamentarischer Staatssekretär	Georg Kippels(inne języki), Tino Sorge
Adres
Rochusstraße 1 53123 Bonn Haupteingang Mauerstraße 29 10117 Berlin
brak współrzędnych
Strona internetowa

Historia

Nazwy ministerstwa^[2]:

• 1991–2002 – Federalne Ministerstwo Zdrowia (niem. Bundesministerium für Gesundheit, BMG),
• 2002–2005 – Federalne Ministerstwo Zdrowia i Zabezpieczenia Społecznego (niem. Bundesministerium für Gesundheitund Soziale Sicherung, BMGS),
• od 2005 – ponownie Federalne Ministerstwo Zdrowia.

Zakres działalności i główne zadania

Ochrona zdrowia publicznego i systemu opieki

Ministerstwo prowadzi działania na rzecz ochrony zdrowia publicznego i przeciwdziałania chorobom. Ustawa o ochronie przed infekcjami stanowi podstawę do działań profilaktycznych, doradczych i zwiększających odpowiedzialność obywateli. Określa również wzmocnienie publicznego systemu zdrowia. BMG odpowiada także za tworzenie ram prawnych dotyczących produkcji, badań klinicznych, dopuszczeń, dystrybucji i nadzoru nad produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi, zapewniając ich jakość, skuteczność i bezpieczeństwo. Ważnym zadaniem jest również zapewnienie bezpieczeństwa biologicznych produktów leczniczych, takich jak preparaty krwiopochodne^[1].

Badania, prewencja i innowacyjne formy opieki

Wspiera badania i działania profilaktyczne oraz rozwija nowe struktury opieki, szczególnie w zakresie zdrowia psychicznego, chorób niezakaźnych (np. nowotwory, choroby układu krążenia, cukrzyca), opieki nad osobami przewlekle chorymi, zdrowia dzieci oraz wsparcia osób zakażonych HIV i chorych na AIDS. W ramach monitorowania zdrowia zbierane i analizowane są dane dotyczące sytuacji zdrowotnej społeczeństwa, a wyniki służą polityce zdrowotnej, nauce i społeczeństwu w ramach sprawozdawczości zdrowotnej^[1].

Cyfryzacja i dostęp do informacji zdrowotnych

Cyfryzacja w systemie opieki zdrowotnej i pielęgnacyjnej odgrywa coraz większą rolę. Na podstawie strategii cyfryzacji ministerstwo wspiera transformację cyfrową i ramy prawne dla wykorzystania danych zdrowotnych w opiece i badaniach. Istotnym elementem systemu zdrowotnego są świadomi pacjenci i ubezpieczeni. Kompetencje zdrowotne, czyli umiejętność wyszukiwania, oceny i wykorzystania informacji zdrowotnych, są kluczowe dla skutecznego funkcjonowania systemu. Ministerstwo udostępnia wiarygodne i zrozumiałe informacje m.in. za pośrednictwem Narodowego Portalu Zdrowia, a także prowadzi działania informacyjne dotyczące zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych^[1].

Kształcenie i dopuszczenie do zawodów medycznych

Dopuszczenie do wykonywania zawodów medycznych oraz ich kształcenie są uregulowane prawem federalnym. BMG opracowuje projekty regulacji dotyczących kształcenia, by zapewnić jednolity poziom jakości świadczeń zdrowotnych w całym kraju^[1].

Współpraca międzynarodowa i działania w ramach UE

Polityka zdrowotna w wymiarze europejskim i międzynarodowym jest istotnym aspektem pracy BMG. W warunkach globalizacji i wzajemnych powiązań z innymi krajami, zwłaszcza w Europie, konieczne jest wspólne działanie wobec zagrożeń transgranicznych. Do najważniejszych wyzwań należą rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, zapobieganie pandemiom i ich zwalczanie, choroby niezakaźne (np. nowotwory), skutki zmian klimatycznych dla zdrowia, dywersyfikacja łańcuchów dostaw leków oraz niedobory kadry w opiece zdrowotnej, zwłaszcza w pielęgniarstwie.

BMG reprezentuje stanowisko rządu federalnego w gremiach takich jak UE, Rada Europy, WHO, OECD, a także w ramach G7 i G20. Współpraca obejmuje m.in. działania z państwami sąsiednimi, krajami członkowskimi UE i partnerami globalnymi, np. Indiami, Japonią, USA i Ukrainą. W polityce multilateralnej ministerstwo wspiera umacnianie instytucji zdrowia globalnego, zwłaszcza WHO^[1].

Równość zdrowotna i integracja społeczna

BMG działa na rzecz zdrowotnej równości szans, wspierając 23,9 mln osób z doświadczeniem migracyjnym w Niemczech (stan na 2023). Prowadzi działania informacyjne w wielu językach i wspiera modelowe projekty, np. w zakresie integracji kulturowej, rekrutacji i integracji kadr, prewencji oraz poprawy bazy danych. Współpracuje z organizacjami krajowymi i międzynarodowymi, aby wspólnie usuwać bariery w dostępie do opieki zdrowotnej^[1].

Jednostki podporządkowane

Robert Koch-Institut

Robert Koch-Institut(inne języki) (RKI) to centralna jednostka federalna w zakresie zdrowia publicznego i narodowy instytut zdrowia publicznego. Instytut analizuje, ocenia i prowadzi badania nad chorobami o dużym zasięgu i znaczeniu zdrowotnym. Odgrywa również rolę systemu wczesnego ostrzegania wobec nowych zagrożeń zdrowotnych. RKI prowadzi także stałe komisje naukowe, w tym Stałą Komisję ds. Szczepień (STIKO), odpowiada za koordynację sprawozdawczości zdrowotnej oraz nadzoruje użycie ludzkich komórek embrionalnych^[3].

Paul-Ehrlich-Institut

Paul-Ehrlich-Institut(inne języki) (PEI) odpowiada za bezpieczeństwo i dostępność skutecznych biomedykamentów. Jego kompetencje obejmują dopuszczanie do obrotu, konsultacje naukowe, nadzór nad badaniami klinicznymi, kontrolę produktów i ocenę skutków ubocznych. Instytut nadzoruje szczepionki, immunoglobuliny, preparaty komórek macierzystych, leki krwiopochodne, alergeny, tkanki oraz nowoczesne terapie, jak terapia genowa. Jego badania służą jakości, skuteczności i bezpieczeństwu terapii biotechnologicznych^[4].

Bundesinstitut für Öffentliche Gesundheit

Od lutego 2025 roku dawna Federalna Centrala ds. Edukacji Zdrowotnej (BZgA) nosi nazwę Federalnego Instytutu Zdrowia Publicznego (Bundesinstitut für Öffentliche Gesundheit(inne języki), BIÖG). Instytut ten rozwija struktury sprzyjające promocji zdrowia i prewencji w oparciu o standardy międzynarodowe. BIÖG łączy wiedzę z zakresu danych zdrowotnych (RKI) z kompetencjami komunikacyjnymi dawnej BZgA. Oferuje wsparcie merytoryczne i materiałowe dla społeczeństwa i specjalistów, reaguje na wyzwania zdrowotne związane ze zmianami klimatu, stylu życia i postępem technologicznym. Kooperacja z RKI stanowi kluczowy element strategii działań BIÖG^[5].

Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte

Federalny Instytut ds. Leków i Wyrobów Medycznych (Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte(inne języki), BfArM) to niezależny federalny instytut podległy BMG, zatrudniający ok. 1350 pracowników w Bonn i Kolonii. Prowadzi działania w zakresie dopuszczania leków, poprawy ich bezpieczeństwa, oceny ryzyka związanego z wyrobami medycznymi oraz nadzoru nad substancjami psychoaktywnymi. Instytut prowadzi również niezależne badania naukowe i dostarcza informacji dla całego systemu opieki zdrowotnej. Nie prowadzi działań reklamowych i finansuje się głównie z opłat urzędowych oraz zleceń EMA i innych podmiotów. Wszystkie działania BfArM są realizowane w interesie publicznym i bez nastawienia na zysk^[6].

Lista ministrów

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu[a]	Złożenie urzędu[b]	Długość urzędowania	Rząd
Minister zdrowia
1.		Elisabeth Schwarzhaupt (CDU) (1901–1986)	14 XI 1961	13 XII 1962	1842 dni	Czwarty rząd Konrada Adenauera
			14 XII 1962	11 X 1963		Piąty rząd Konrada Adenauera
			17 X 1963	26 X 1965		Pierwszy rząd Ludwiga Erharda
			26 X 1965	30 XI 1966		Drugi rząd Ludwiga Erharda
2.		Käte Strobel(inne języki) (SPD) (1907–1996)	1 XII 1966	21 X 1969	1055 dni[c]	Rząd Kurta Georga Kiesingera
Minister ds. młodzieży, rodziny i zdrowia
(2.)		Käte Strobel(inne języki) (SPD) (1907–1996)	22 X 1969	15 XII 1972	1150 dni[c]	Pierwszy rząd Willy’ego Brandta
3.		Katharina Focke (SPD) (1922–2016)	15 XII 1972	16 V 1974	1460 dni	Drugi rząd Willy’ego Brandta
			16 V 1974	14 XII 1976		Pierwszy rząd Helmuta Schmidta
4.		Antje Huber(inne języki) (SPD) (1924–2015)	16 XII 1976	4 XI 1980	1959 dni	Drugi rząd Helmuta Schmidta
			6 XI 1980	28 IV 1982		Trzeci rząd Helmuta Schmidta
5.		Anke Fuchs(inne języki) (SPD) (1937–2019)	28 IV 1982	1 X 1982	156 dni
6.		Heiner Geißler (CDU) (1930–2017)	4 X 1982	29 III 1983	1088 dni	Pierwszy rząd Helmuta Kohla
			30 III 1983	26 IX 1985		Drugi rząd Helmuta Kohla
7.		Rita Süssmuth (CDU) (ur. 1937)	26 IX 1985	6 VI 1986	253 dni[d]
Minister ds. młodzieży, rodziny, kobiet i zdrowia
(7.)		Rita Süssmuth (CDU) (ur. 1937)	6 VI 1986	12 III 1987	917 dni[d]	Drugi rząd Helmuta Kohla
			12 III 1987	9 XII 1988		Trzeci rząd Helmuta Kohla
8.		Ursula Lehr (CDU) (1930–2022)	9 XII 1988	18 I 1991	770 dni
Minister zdrowia
9.		Gerda Hasselfeldt (CSU) (ur. 1950)	18 I 1991	6 V 1992	474 dni	Czwarty rząd Helmuta Kohla
10.		Horst Seehofer (CSU) (ur. 1949)	6 V 1992	17 XI 1994	2364 dni
			17 XI 1994	26 X 1998		Piąty rząd Helmuta Kohla
11.		Andrea Fischer (Sojusz 90/Zieloni) (ur. 1960)	27 X 1998	12 I 2001	808 dni	Pierwszy rząd Gerharda Schrödera
12.		Ulla Schmidt (SPD) (ur. 1949)	12 I 2001	22 X 2002	648 dni[e]
Minister zdrowia i zabezpieczenia społecznego
(12.)		Ulla Schmidt (SPD) (ur. 1949)	22 X 2002	22 XI 2005	1127 dni[e]	Drugi rząd Gerharda Schrödera
Minister zdrowia
(12.)		Ulla Schmidt (SPD) (ur. 1949)	22 XI 2005	28 X 2009	1436 dni[e]	Pierwszy rząd Angeli Merkel
13.		Philipp Rösler (FDP) (ur. 1973)	28 X 2009	12 V 2011	561 dni	Drugi rząd Angeli Merkel
14.		Daniel Bahr (FDP) (ur. 1976)	12 V 2011	17 XII 2013	950 dni
15.		Hermann Gröhe (CDU) (ur. 1961)	17 XII 2013	14 III 2018	1548 dni	Trzeci rząd Angeli Merkel
16.		Jens Spahn (CDU) (ur. 1980)	14 III 2018	8 XII 2021	1365 dni	Czwarty rząd Angeli Merkel
17.		Karl Lauterbach (SPD) (ur. 1963)	8 XII 2021	6 V 2025	1245 dni	Rząd Olafa Scholza
18.		Nina Warken (CDU) (ur. 1979)	6 V 2025	nadal	113 dni	Rząd Friedricha Merza

Uwagi

1. Objęcie urzędu – pierwszy dzień urzędowania – zaprzysiężenie.
2. Złożenie urzędu – ostatni dzień urzędowania.
3. Käte Strobel urzędowała łącznie jako minister w dwóch gabinetach 2205 dni.
4. Rita Süssmuth urzędowała łącznie jako minister w dwóch gabinetach 1170 dni.
5. Ulla Schmidt urzędowała łącznie jako minister w trzech gabinetach 3211 dni.