Głownia pyląca jęczmienia

Głownia pyląca jęczmienia – grzybowa chorobajęczmienia wywoływana przez Ustilago nuda zaliczany do rodziny głowniowatych (Ustilaginaceae)^[1].

Zainfekowane kłosy jęczmienia z teliosporami

Występowanie i szkodliwość

Choroba znana jest od dawna we wszystkich rejonach uprawy jęczmienia, w których nie stosuje się zaprawiania nasion. Uważana jest za najgroźniejszą chorobę jęczmienia i może zmniejszyć plon do 20%. Powoduje także pogorszenie jego jakości, co jest szczególnie istotne, gdy ziarno to jest wykorzystywane w browarach^[2]. Straty plonu ziarna są wprost proporcjonalne do ilości chorych roślin. Na plantacjach nasiennych choroba powoduje nie tylko zmniejszenie plonu, ale także zakażenie ziaren^[1].

Objawy

Pierwsze objawy tej choroby są widoczne dopiero w trakcie kłoszenia, kiedy z pochew liściowych wydostają się ciemnobrunatne kłosy. Kłoski zainfekowanych roślin są zamienione w skupienia teliospor otoczonych srebrzystą delikatną osłonką. Wzajemne ocieranie roślin powoduje pęknięcie osłonki i roznoszenie teliospor przez wiatr. Ich zarodnikowanie trwa kilka dni, potem już tylko nieliczne teliospory można zobaczyć w załamaniach osadki kłosa^[1]. Chore kłosy wystają powyżej kłosów zdrowych^[2].

Niemal takie same objawy u pszenicy spowodowane są przez grzyb Ustilago tritici, wywołujący głownię pylącą pszenicy^[1].

Etiologia

Kłosy chorych roślin nieco wcześniej niż zdrowych wydostają się z pochew liściowych, co umożliwia teliosporom zarażenie zdrowych kłosów. Optymalne warunki do zakażenia to: duża wilgotność powietrza i temperatura 16-22° C^[1]. Wiatr może przenosić teliospory na odległość do kilkudziesięciu metrów^[2].

Ochrona

• Zaprawianie nasion fungicydami oksatinokarboksyamidowymi (karboksyna), triazolowymi (np. triadimedol i tebukonazol) oraz innymi, które wnikają do ziarna^[1]. Zaprawianie ziarna jest bardzo ważne w zwalczaniu tej choroby – zakażone ziarno niczym bowiem nie odróżnia się od ziarna zdrowego. Nawet jeśli na polu uprawnym nie występowały objawy tej choroby, to wiatr mógł przynieść teliospory z innych pól^[2].

• Stosowanie właściwego płodozmianu – szczególnie ważne jest zachowanie przerwy w uprawie jęczmienia po sobie na tym samym polu^[2].