G-code

G-code – znormalizowany język zapisu poleceń dla urządzeń CNC. Definiuje podstawowe operacje, które należy wykonać, aby obrobić detal na obrabiarce sterowanej numerycznie.

Charakterystyka

G-code opisuje standard ISO 6983^[1], DIN 66025, w Polsce wycofane normy: PN-93/M-55251^[2], PN-73/M-55256^[3].

G-code można utworzyć 3 metodami:

• pisać samodzielnie w edytorach tekstu (np. notatnik) i przenieść do pamięci obrabiarki,
• wprowadzać na pulpicie sterującym obrabiarki (nowsze sterowania podpowiadają opcje, które należy zdefiniować do poprawnego działania danej funkcji),
• wygenerować programem typu CAM po przetworzeniu przez postprocesor przeznaczony dla konkretnej maszyny.

Funkcje oraz parametry nieopisane w normie różnią się w zależności od producenta. Niektórzy producenci (np. Heidenhain, Mazak) wykorzystują własne języki programowania odmienne od kodów ISO, jednak programy w tych językach są często błędnie nazywane G-kodami.^{[potrzebny przypis]}

Podstawowe komendy G-code zawarte są w Polskiej Normie będącej tłumaczeniem normy ISO. Pozostałe polecenia G-code oraz M funkcje są dowolnie definiowane przez różnych producentów obrabiarek, gdzie głównym kryterium definiowania jest przeznaczenie maszyny.

Przykładowe funkcje przygotowawcze G

Kody, które opisują sposób wykonania bądź interpretowania poleceń wydawanych przez programistę^[4].

G00 – ruch szybki, pozycjonowanie narzędzia

G01 – ruch narzędzia według interpolacji liniowej

G02 – ruch narzędzia według interpolacji kołowej zgodnie z ruchem wskazówek zegara

G03 – ruch narzędzia według interpolacji kołowej przeciwnie do ruchu wskazówek zegara

G04 – postój czasowy

G05 – interpolacja kołowa współrzędne kartezjańskie, bez określania kierunku obrotu

G06 – interpolacja kołowa, współrzędne kartezjańskie, przejście styczne z poprzedniego konturu

G07 – blok pozycjonowania wzdłużnego

G09 – dokładne zatrzymanie

G20 – wymiarowanie w calach

G21 – wymiarowanie w milimetrach

G40 – koniec korekcji

G41 – korekcja toru narzędzia lewostronna (kompensacja promienia płytki, freza)

G42 – korekcja toru narzędzia prawostronna (kompensacja promienia płytki, freza)

G43 – włączenie kompensacji długości narzędzia (frezarka)

G33 – toczenie gwintu

G53 – wybranie układu współrzędnych maszynowych

G54 – G59 – wybranie układu współrzędnych przedmiotu

G76 – cykl planowania zgrubnego

G79 – cykl podcięć

G80 – koniec cyklu wielokrotnego

G81 – cykl nawiercania

G82 – cykl wiercenia z przerwą czasową

G83 – cykl wiercenia z łamaniem wióra

G84 – cykl gwintowania

G87 – cykl frezowania kieszeni prostokątnej

G90 – pozycjonowanie bezwzględne

G91 – pozycjonowanie przyrostowe

G92 – ustalanie pozycji maszyny

G94 – programowanie prędkości posuwu w [mm/min]

G95 – programowanie prędkości posuwu w [mm/obr.]

G96 – włączenie trybu stałej prędkości skrawania [m/min] (frezarka)

G97 – włączenie trybu stałej prędkości obrotowej wrzeciona [obr./min] (tokarka)

Przykładowe funkcje pomocnicze M

Za konkretne działania „mechaniczne, fizyczne” odpowiadają funkcje maszynowe, potocznie nazywane funkcjami M^[4].

M00 – stop programu bezwarunkowy

M01 – stop programu warunkowy (zależnie od trybu pracy)

M02 – koniec programu

M03 – włączenie prawych obrotów wrzeciona

M04 – włączenie lewych obrotów wrzeciona

M05 – wyłączenie obrotów wrzeciona

M06 – zmiana narzędzia (polecenie „zmień”)

M07 (M51) – włączenie chłodziwa przez narzędzie (zależnie od producenta)

M08 – włączenie chłodziwa wylewki zewnętrzne

M09 – wyłączenie chłodziwa

M10 (M36) – otwarcie szczęk (zależnie od producenta)

M11 (M37) – zamknięcie szczęk (zależnie od producenta)

M13 – włączenie prawych obrotów wrzeciona i chłodziwa

M14 – włączenie lewych obrotów wrzeciona i chłodziwa

M17 - Koniec podprogramu ze skokiem na początek

M30 – koniec programu i „przewinięcie” do początku

Inne

Ponadto można wyróżnić grupę adresową parametrów i osi^[4].

T – wybór narzędzia

S – zdefiniowanie prędkości obrotowej wrzeciona (symbol „S” oraz podana wartość, np. S1500)

F – zdefiniowanie prędkości posuwu (analogicznie do „S”)

X – położenie w osi „X” (po adresie występuje wartość bezwzględna lub względna, np. X200)

Y – położenie w osi „Y” (po adresie występuje wartość bezwzględna lub względna, np. Y200)

Z – położenie w osi „Z” (po adresie występuje wartość bezwzględna lub względna, np. Z200)

A – położenie w osi „A” (po adresie występuje wartość bezwzględna lub względna, np. A10)

B – położenie w osi „B” (po adresie występuje wartość bezwzględna lub względna, np. B10)

C – położenie w osi „C” (po adresie występuje wartość bezwzględna lub względna, np. C10)

D – korektor narzędzia. Zazwyczaj wpisuje się za narzędziem T (np. T10 D10)

Przykład programowania

Blok danych	Opis
N10 G90 G21	deklaracja sposobu pozycjonowania (absolutne), deklaracja systemu metrycznego (mm)
N20 T2 M6	deklaracja numeru narzędzia i wymiana narzędzia
N30 G54 D200 S1500 M3	przesunięcie układu współrzędnych do miejsca określonego w rejestrze D200, deklaracja prędkości obrotowej wrzeciona 1500 obr./min, włączenie obrotów wrzeciona w kierunku CW (zgodnie z ruchem wskazówek zegara)
N40 G01 X10 Y0 Z10 G94 F1200 M8	ruch roboczy do punktu o współrzędnych (10,0,10) z zaprogramowaną prędkością posuwową 1200 mm/min, włączenie chłodziwa
N50 G81	wywołanie cyklu nawiercania (z zadeklarowanym szeregiem parametrów charakteryzujących cykl)
N60 X20 Y20	ponowne wykonanie cyklu G81 w miejscu początkowych współrzędnych (20,20,10)
N70 Y80	ponowne wykonanie cyklu G81 w miejscu początkowych współrzędnych (20,80,10)
N80 G80	odwołanie wykonywania cyklu
N90 G00 X10 Y0 Z100 M5 M9	ruch szybki do punktu o współrzędnych (10,0,100), wyłączenie obrotów wrzeciona, wyłączenie chłodziwa
N90 M30	koniec programu i „przewinięcie” go do początku

Zobacz też

• LinuxCNC - w pełni darmowy system czasu rzeczywistego i oprogramowanie do sterowania maszynami CNC, obsługujący G code.