Getto w Turku

Getto w Turku – getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej przez okupantów na terenie Turku.

Getto w Turku

Typ	getto żydowskie
Odpowiedzialny	III Rzesza
Rozpoczęcie działalności	październik 1940
Zakończenie działalności	lato 1942
Terytorium	Polska pod okupacją III Rzeszy
Miejsce	Turek
Narodowość więźniów	Żydzi
Położenie na mapie Turku Getto w Turku
Położenie na mapie okupowanej Polski w latach 1941–1944 Getto w Turku
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Getto w Turku
Położenie na mapie powiatu tureckiego Getto w Turku
52°00′59,7″N 18°29′57,6″E

Historia

Przed wybuchem II wojny światowej w Turku mieszkało około 2700 Żydów^[1]. Po zajęciu Turku przez Niemców podczas kampanii wrześniowej zdewastowano synagogę, a Żydów zmuszano do pracy przy sprzątaniu ulic oraz naprawie zniszczeń wojennych na drogach i mostach^[1]. W listopadzie 1939 roku 600 mężczyzn zgromadzono w budynku synagogi, skąd następnie przesiedlono ich do Bochni. Na przełomie stycznia i lutego 1940 roku pierwszych Żydów zmuszono do przeniesienia się na obszar pomiędzy ulicami Szeroką i Wąską^[1][2].

W 1940 roku w Turku mieszkało około 1750 Żydów. Proces tworzenia getta w Turku rozpoczął się wiosną 1940 roku, z obszaru na którym planowano utworzyć getto trzeba było wysiedlić 150 polskich rodzin. Oficjalnie getto powstało jesienią tego samego roku, najprawdopodobniej w październiku^[1]. Początkowo Żydzi mogli opuszczać getto, w związku z czym handlowali z okolicznymi mieszkańcami^[1][3]. Niemieckie służby w Turku nie dysponowały odpowiednimi siłami żeby pilnować getta^[1].

Osobami odpowiedzialnymi za funkcjonowanie getta byli Kurt Dörfel, dowódca Gestapo w Turku oraz nieznany z nazwiska urzędnik Arbeitsamtu^[1]. Przewodniczącym Judenratu był Herszel Żymanwoda, a jego pomocnikami Abram Bikowski i Haim Lejb Eliasz. W getcie istniała Służba Porządkowa, której dowódcą był Mordechaj Strykowski^[4].

Według danych zebranych przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce w getcie więziono 5000 Żydów z Turku i okolic, najprawdopodobniej liczba więźniów była jednak niższa^[1]. Przez cały okres funkcjonowania getta wywożono z niego mężczyzn do pracy w niemieckich obozach pracy w okolicach Poznania. Na przełomie września i października (prawdopodobnie 1 października, w dniu święta Jom Kipur^[3]) 1941 roku większość więźniów przesiedlono do getta wiejskiego w Czachulcu^[3][4], w Turku pozostała część wykwalifikowanych robotników. Najprawdopodobniej ostatni Żydzi z getta w Turku zostali latem 1942 roku przesiedleni do getta łódzkiego^[4].