Gliniany (Ukraina)

Gliniany (ukr. Глиняни) – miasto w rejonie lwowskim (wcześniej w rejonie złoczowskim) obwodu lwowskiego Ukrainy.

Ten artykuł dotyczy miasta na Ukrainie. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Gliniany

Глиняни

Gliniany, kościół Św. Ducha
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	rejon lwowski
Prawa miejskie	1523
Burmistrz	Ihor Szulha
Powierzchnia	5,45 km²
Populacja (2024) • liczba ludności	2928[1]
Kod pocztowy	80600
Tablice rejestracyjne	BC
Położenie na mapie hromady Gliniany Gliniany
Położenie na mapie Ukrainy Gliniany
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Gliniany
Położenie na mapie rejonu lwowskiego Gliniany
49°49′19,9″N 24°30′56,0″E
Strona internetowa

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gliniany

Historia

Miasto królewskie lokowane w 1397 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[2]. 1474 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Glinianach^[3].

Miejsce popisów szlachty ziemi lwowskiej I Rzeczypospolitej^[4]. Także miejsce koncentracji wojsk koronnych podczas wypraw przeciwko Tatarom.

W 1748 Jakub Błędowski herbu Półkozic, starosta zubczyński w 1747, wykupił starostwo gliniańskie wspólnie ze żoną Urszulą z Dzieduszyckich^[5].

Przynależność terytorialna

• 1340–1772 w ziemi lwowskiej, województwa ruskiego.
• 1772–1918 miasto w powiecie przemyślańskim Królestwa Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. Parafia rzymskokatolicka i greckokatolicka loco. Właścicielem tabularnym miasta był hrabia Aleksander Badeni.
• 1918–1939 w powiecie przemyślańskim, województwa tarnopolskiego.

Demografia

• 3155 mieszkańców według spisu ludności z 1857);
• 3965 mieszkańców w 1880 roku, w tym 1794 grekokatolików, 463 rzymskich katolików, 3 ewangelików, pozostali – wyznawcy judaizmu;
• 4255 mieszkańców w 1921 roku, w tym 1965 Ukraińców, 1679 Żydów, 719 Polaków^[6];
• 4391 mieszkańców w 1931 roku^[6];
• 3242 mieszkańców w 2011 roku^[7].

Historia

• W czasach epoki kamiennej w regionie dzisiejszych Glinian znajdowały się liczne osady paleolityczne. W Glinianach odkryto kości mamutów oraz narzędzia krzemienne (noże i rylce).
• 1379 – pierwsza wzmianka miasta w dokumentach historycznych.
• 1397 – Jan z Tarnowa wojewoda sandomierski i starosta ziemi ruskiej zezwala Piotrowi Sidel na założenie miasta. Władysław Jagiełło w r. 1425 potwierdza to nadanie (Wittyg, Pieczęcie miast s.70).
• 1537 – na terenie miasta zawiązano rokosz znany jako tzw. wojna kokosza.
• 1578 – miasto uzyskało prawo urządzania trzech jarmarków w roku.
• Od roku 1866 miasto słynęło z przemysłu tkackiego oraz szkoły tkactwa. Wyrabiano m.in. kobierce (tzw. kilimy gliniańskie).
• 1888 – pożar dwa razy strawił miasto^[8]
• Pod koniec listopada 1942 roku miejscowi Żydzi zostali przesiedleni przez Niemców do getta w Przemyślanach (miesiąc później zginęli w obozie zagłady w Bełżcu). Spośród 80 osób, które natychmiast po deportacji wróciły z Przemyślan do Glinian, około 60 zostało złapanych i rozstrzelanych na cmentarzu^[9].
• W nocy z 26 na 27 kwietnia 1944 roku oddział UPA zabił w Glinianach ponad 40 osób^[6][10].
• 4 stycznia 1945 roku UPA ponownie zaatakowała Gliniany^[11].

W latach 1940–1941 i 1944–1962 centrum rejonu gliniańskiego. Podczas okupacji niemieckiej pozbawione praw miejskich i włączone do wiejskiej gminy Gliniany^[12].

Zabytki

• pozostałości zamku obronnego z XV w.,
• kościół parafialny pw. Ducha Świętego - parafia erygowana w 1397 r. z fundacji króla Władysława Jagiełły. W miejsce kościoła drewnianego, kilkakrotnie niszczonego przez najeźdźców, zbudowano w latach 1791 - 1831 kościół obecny, murowany. Konsekrowany w 1840. Zamknięty i zamieniony na spichlerz w 1945, zwrócony katolikom w 1995 r., ponownie konsekrowany w 2000 r^[13].
• cerkiew z XVIII w.

Dzielnice Glinian

• Zamoście

Pobliskie miejscowości

• Zadwórze

Związani z miastem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Glinianami.

Honorowi obywatele Glinian

• Karol Battaglia – sędzia powiatowy w Glinianach^[14]
• Alfred Madurowicz – starosta powiatowy w Tarnopolu w 1889^[15]