Grazia Deledda

Grazia Maria Cosima Damiana Deledda (ur. 27 września 1871 w Nuoro, zm. 15 sierpnia 1936 w Rzymie) – włoska powieściopisarka i nowelistka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1926.

Grazia Deledda

Grazia Maria Cosima Damiana Deledda

Grazia Deledda (1926)
Data i miejsce urodzenia	27 września 1871 Nuoro
Data i miejsce śmierci	15 sierpnia 1936 Rzym
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Grazia Deledda

Biografia

Grazia Deledda urodziła się w Nuoro na Sardynii, jako czwarte dziecko z siedmiorga dzieci, zamożnego posiadacza ziemskiego. Jej ojciec, Giovanni Antonio Deledda, absolwent prawa, był zamożnym właścicielem ziemskim, zajmował się handlem i rolnictwem, interesował się poezją, sam komponował wiersze i założył drukarnię i wydawał czasopisma. W 1892 r. został burmistrzem Nuoro. Matka, Francesca Cambosu, zajmowała się prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci^[1][2][3].

Dom w Deleddów w Nuoro

Ukończyła cztery klasy szkoły podstawowej, a następnie pobierała prywatne lekcje u profesora Pietro Ganga, który udzielał jej podstawowych lekcji w języku włoskim, łacinie i francuskim. Zachęcił ją także do publikowania prac pisanych na zadane przez niego tematy. W wieku 13 lat po raz pierwszy opublikowano jej opowiadania Sangue sardo i Remigia Helder. Ukazały się one w 1888 r. w magazynie o modzie „L’ultima moda”. W 1892 r. napisała pierwszą powieść Fior di Sardegna^[1][2].

W 1900 roku wyjechała w swoją pierwszą podróż do Cagliari, gdzie poznała swojego przyszłego męża Palmiro Madesaniego. Wraz z nim zamieszkała w Rzymie^[2]. Pierwszy większy sukces przyniosła jej powieść Elias Portolú (1903). W swoich powieściach i nowelach odtwarzała krajobraz i życie swojej rodzinnej Sardynii. Krajobraz Sardynii był przez nią często wykorzystywany jako metafora trudności w życiu bohaterów jej utworów^[4].

Grazia Deledda jest laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1926. Nagrodę otrzymała: „za poetyckie dzieła, w których z jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości”^[3].

Z licznych jej dzieł wymienić należy: Anime oneste (1896), Elias Portolu (1900), Cenere (1904), Nostalgia (1905), Colombi e sparvieri (1912), Trzcina na wietrze (1913), Il segredo dell’ uomo solitario (1921), Annalena Bilsini (1927)^[5].

W wielu późniejszych pracach Grazia Deledda łączyła wyobraźnię i autobiografię. Ta mieszanka jest widoczna szczególnie w powieści Il paese del vento (1931). Powieść L’argine (1934) odzwierciedla życie autorki jako wyrzeczenie się doczesnych rzeczy, w tym miłości, akceptując poświęcenie jako wyższy sposób życia i pojednanie z Bogiem. Wspólną cechą wszystkich jej późniejszych dzieł jest stała wiara w ludzi i w Boga^[3].

W 1906 r. ukazała się w Polsce powieść Popiół (Cenere)^[6][7] w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej^[8]. W 1934 r. wydano w Polsce powieść Trzcina na wietrze w tłumaczeniu Idy Ratinowowej^[9].

Wybrane ekranizacje

• W 1916 r. Febo Mari zekranizował powieść Cenere z Eleonorą Duse w roli głównej^[4].
• W 1929 r. powstał film niemy film La grazia na podstawie powieści Di Notte w reżyserii Aldo De Benedettiego^[10].
• W 1950 r. Augusto Genina zekranizował powieść L’edera^[11].
• W 1952 r. Aldo Vergano wyprodukował film Amore rosso – Marianna Sirca, na podstawie powieści Marianna Sirca^[12].
• W 1955 r. powstał film Zakazane na podstawie powieści La Madre w reżyserii Mario Monicellego^[13].
• W 1958 r. Mario Landi zekranizował powieść Trzciny na wietrze^[14].
• W 1974 r. Giuseppe Fina wyprodukował serial telewizyjny L’edera^[15].
• W 2014 r. powstał film w reż. Francesco Trudu Il peccatore na podstawie powieści La madre^[16].

Wybrana twórczość

• Nell’azzurro (1890)
• La regina delle tenebre (1892)
• Fior di Sardegna (1892)
• Racconti sardi (1895)
• Anime oneste (1895) (1895)
• Po grzesznej drodze (La via del male, 1896, wydanie polskie w tłumaczeniu Pauliny Dicksteinowej 1928)
• Il tesoro (1897)
• L’ospite (1897)
• Sprawiedliwość (La giustizia 1899, wydanie polskie w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej 1909)
• Le tentazioni (1899)
• Il vecchio della montagna (1900)
• Elias Portolu (1900)
• Po rozwodzie (Dopo il divorzio, 1902, wydanie polskie w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej 1904)
• Popiół (Cenere (1903, wydanie polskie w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej 1906)
• I giuochi della vita (1905)
• Tęsknoty (Nostalgie, 1905, wydanie polskie w tłumaczeniu Leopolda Staffa 1928)
• Il vecchio della montagna (1906)
• Amori moderni (1907)
• L’ombra del passato (1907)
• Il nonno (1908)
• L’edera (1908)
• Il nostro padrone (1910)
• Sino al confine (1910)
• Nel deserto (1911)
• Chiaroscuro (1912)
• Colombi e sparvieri (1912)
• Trzcina na wietrze (Canne al vento, 1913, wydanie polskie w tłumaczeniu Idy Ratinowowej 1934)
• Le colpe altrui (1914)
• Marianna Sirca (1915)
• Il fanciullo nascosto (1916)
• L’incendio nell’uliveto (1918)
• La madre (Roman, 1920)
• Rozbitkowie w przystani (Naufraghi in porto, 1920, wydanie polskie w tłumaczeniu Janiny Rostkowskiej 1929)
• Cattive compagnie (1921)
• Il segreto dell’uomo solitario (1921)
• Il Dio dei viventi (1922)
• Il flauto nel bosco (1923)
• La danza della collana (1924)
• Ucieczka do Egiptu (La fuga in Egitto, 1925, wydanie polskie w tłumaczeniu Stelli Olgierd 1928)
• Il sigillo d’amore (1926)
• Annalena Bilsini (1927, wydanie polskie w tłumaczeniu Leopolda Staffa 1957)
• Murgronan (1927)
• Il vecchio e i fanciulli (1928)
• La casa del poeta (1930)
• Il dono di Natale (1930)
• Il paese del vento (1931)
• La vigna sul mare (1932)
• Sole d’estate (1933)
• L’argine (1934)
• La chiesa della solitudine (1936)
• Cosima (1937, pośmiertnie)
• Il cedro del Libano (1939, pośmiertnie)