Gruba Kaśka

Gruba Kaśka – ujęcie wody w Warszawie i budynek studni miejskiej w korycie rzeki Wisły, która pompuje wodę z systemu poddennych drenów do mieszczącej się na Saskiej Kępie Stacji Uzdatniania Wody (SUW) „Praga” Zakładu Centralnego należącego do Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK)^[1][a][2]. Nadmiar wody z Grubej Kaśki kierowany jest na drugą stronę rzeki do Stacji Uzdatniania Wody (SUW) „Filtry” tego samego zakładu^[1][b].

Ten artykuł dotyczy ujęcia wody Gruba Kaśka. Zobacz też: Gruba Kaśka (wodozbiór).

Gruba Kaśka

„Gruba Kaśka” widziana z mostu Łazienkowskiego
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Ukończenie budowy	1964
Położenie na mapie Warszawy Gruba Kaśka
Położenie na mapie Polski Gruba Kaśka
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gruba Kaśka
52°13′17,6″N 21°03′24,7″E

Jest jedynym obiektem w Europie położonym w nurcie rzeki, wykorzystującym naturalny proces infiltracji^[4].

Opis

Gruba Kaśka została wzniesiona w 1964. W 2002 została wyremontowana wizualnie i technicznie oraz zwiększono jej przepustowość. Oddano ją ponownie do użytku w styczniu 2003 r. Pobiera wodę z 15 promieniście ułożonych drenów, które znajdują się ok. 6 metrów pod dnem i 300-metrowym rurociągiem pompują ją na brzeg. Rurociąg ten znajduje się w podwodnym tunelu, którym obsługa może także dostać się z praskiego brzegu do wnętrza budowli.

Historia

Ujęcia infiltracyjne zawsze budowane były na lądzie. Metodę pobierania wody spod dna rzeki opracował Włodzimierz Skoraszewski. Jej przewaga nad filtrami w brzegach polega na tym, że na nieuregulowanej rzece występuje zjawisko stałego przesuwania się rumowiska dennego. Zapewnia to ujęciom stałą, naturalną wymianę złoża. W Warszawie dodatkowo dwa spulchniacze „Chude Wojtki“, pływające stale w okolicach Grubej Kaśki i położonych wyżej dwóch ujęć brzegowych, strugami wody pod ciśnieniem spłukują wierzchnią, najbardziej zanieczyszczoną warstwę. Nurt Wisły nanosi wtedy kolejną warstwę.

Nazwa „Chudych Wojtków” jest nawiązaniem do szczupłego i wysokiego Jerzego Wojtkowskiego, który w latach 60. opracował technologię hydraulicznego spulchniania złoża filtracyjnego^[5]. Prototypowa jednostka została zbudowana w latach 1968-1969, oddana do eksploatacji w roku 1971 i wykorzystywana do lata 90.^[5]. „Chudy Wojtek II” został zwodowany w 1980 roku, a „Chudy Wojtek III” w 1998 roku^[5].

Rozruch Grubej Kaśki nastąpił 22 września 1964^[6].

Z powodu zmian klimatu i coraz częstszymi i dłuższymi okresami suszy, których skutkiem są niskie stany wody w Wiśle, w 2024 roku Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie podpisało umowę na zaprojektowanie, budowę i dostawę dwóch nowych „Chudych Wojtków“^[5].

Dane techniczne

• umiejscowienie wzdłużne – 509 km biegu Wisły
• umiejscowienie poprzeczne – 186 m od zachodniego brzegu
• układ drenów – promienisty
• liczba drenów – 15
• głębokość umiejscowienia drenów – 4–8 m.
• łączna długość drenów – 1472 m.
• data uruchomienia – 22 września 1964 r.
• wydajność – 90–120 tys. m³ na dobę.

Galeria

• 
  Gruba Kaśka, obok pogłębiarka „Sawa”
• 
  Gruba Kaśka, obok pogłębiarka inna niż „Sawa”
• 
  Gruba Kaśka i pogłębiarka
• 
  Gruba Kaśka przy wysokim stanie wody
• 
  Pogłębiarka „Sawa”
• 
  Pogłębiarka „Sawa” – głowica
• 
  Pogłębiarka „Sawa” – głowica
• 
  „Chudy Wojtek III”

Zobacz też

• Ujęcia infiltracyjne Stacji Uzdatniania Wody „Praga” w Warszawie
• Gruba Kaśka na Tłomackiem
• Zespół Stacji Filtrów w Warszawie
• Pieczone gołąbki

Uwagi

1. Według Koczko i in. 1995 oraz Pacholec i in. 1999 są to ujęcia infiltracyjne Zakładu Wodociągu Praskiego^[2][1]. Strona Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) w Warszawie podaje obecnie jednak, że Zakład Centralny składa się z dwóch Stacji Uzdatniania Wody (SUW) – „Filtry” i „Praga”^[3].
2. Według Pacholec i in. 1999 do Zakładu Wodociągu Centralnego^[1]. Strona Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) w Warszawie podaje obecnie jednak, że Zakład Centralny składa się z dwóch Stacji Uzdatniania Wody (SUW) – „Filtry” i „Praga”^[3].