Gwary czadeckie

Gwary czadeckie – polsko-słowackie gwary mieszane^[1] lub przejściowe^[2], cechujące się także wpływami małopolskimi i śląskimi. Używane przez Górali czadeckich w Czadeckiem (zwanym też Ziemią Czadecką), a także w polskich wsiach w Bukowinie południowej i wśród zamieszkujących takie państwa jak Polska, Czechy i Słowacja reemigrantów z Rumunii^[3][4]. Zalicza się je (według klasyfikacji Stanisława Bąka) do gwar południowośląskich (choć tradycyjnie uznaje się je za jedne z małopolskich^[5]) i dzieli się je na gwary zachodnio- i południowoczadeckie. Według językoznawców gwary czadeckie są przejściowymi gwarami śląsko-małopolsko-morawskimi^[6]. Powstały w wyniku migracji ludności na południowym Podkarpaciu i wymieszania się Polaków, Słowaków i ludności ruskiej^[7].

Cechy

• właściwości akcentowe (częściowo akcent na sylabie początkowej),
• iloczas,
• grupy śródgłosowe *tort, *tolt,
• rozwój prasłowiańskich głosek: *e, *e, *r,
• rozwój prasłowiańskich samogłosek *i, *y,
• miękkość spółgłosek,
• rozwój spółgłoski *g^[8],
• zachowanie samogłosek nosowych w jedynie niektórych wyrazach, zaś w niektórych realizowanie ich zgodnie z regułami języka słowackiego^[9],
• -ǫ tudzież -um zamiast występującego na Podhalu -om