Piaskowiec kasztanowaty

Piaskowiec kasztanowaty (Gyroporus castaneus (Bull.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny piaskowcowatych (Gyroporaceae)^[1].

Piaskowiec kasztanowaty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	piaskowcowate
Rodzaj	piaskowiec
Gatunek	piaskowiec kasztanowaty
Nazwa systematyczna
Gyropyrus castaneus (Bull.) Quél. Enchir. fung.: 161 (Paryż, 1886)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyroporus, Gyroporaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1788 r. Jean Baptiste François Pierre Bulliard, nadając mu nazwę Boletus castaneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1886 r. Quélet, przenosząc go do rodzaju Gyroporus^[1]. Synonimy^[2]:

• Boletus castaneus Bull. 1788
• Boletus cyanescens var. fulvidus (Fr.) Fr. 1821
• Boletus fulvidus Fr. 1818
• Boletus testaceus Gillet 1884
• Gyroporus castaneus var. fulvidus (Fr.) Quél. 1886
• Leucobolites castaneus (Bull.) Beck 1923
• Leucobolites fulvidus (Fr.) Beck 1923
• Suillus castaneus (Bull.) P. Karst. 1882
• Suillus fulvidus (Fr.) Henn. 1898

Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: grzyb dębowy, grzyb leszczynowy, grzyb piaskowy, podgrzybek, zajęczy grzybek, podgrzybek kasztanowaty, świniak kasztanowaty^[3].

Morfologia

Kapelusz

Rdzawy lub kasztanowobrązowy, za młodu wypukły, w dojrzałym owocniku płaski lub poduchowaty. Skórka kapelusza początkowo zamszowata, później łysa, podczas suszy pęka na poletka^[4].

Rurki

Za młodu białe, potem żółtawe, nie sinieją po przekrojeniu. Pory drobne, okrągłe, białe, potem żółte^[4].

Trzon

Nieregularnie cylindryczny, różnie powyginany. Powierzchnia naga, sucha, czerwonobrązowa. Wewnątrz początkowo pełny, potem gąbczasty, wreszcie całkiem pusty lub z pustymi komorami^[4].

Miąższ

Biały, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu, za młodu twardy, jędrny, w starszych okazach kruchy. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny^[4].

Wysyp zarodników

Bladożółty. Zarodniki o średnicy 7-10 × 4-6 µm, jajowate, gładkie, prawie bezbarwne^[4].

Występowanie i siedlisko

W Polsce rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[5]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Niemczech, Danii, Norwegii, Holandii, Szwecji, Finlandii^[3].

Występuje w lasach liściastych, głównie pod dębami, na piaszczystych gruntach, unika gleb wapiennych. Owocniki wytwarza od lipca do października^[4].

Znaczenie

Grzyb jadalny, ale nie dorównuje jakościowo piaskowcowi modrzakowi. Nadaje się głównie do suszenia^[4].

Piaskowca kasztanowatego nie można pomylić z żadnym innym grzybem borowikowatym.