Halal

Halal, halaal (arab. ‏حلال‎, to, co nakazane) – w islamie określenie tego, co jest dozwolone w świetle szariatu; termin upowszechniony też jako określenie muzułmańskiej diety.

Jego przeciwieństwo stanowi haram (haraam) – czyny niezgodne z prawem i niedozwolone.

Podstawowe zasady

Halal dzieli się na cztery kategorie:

1. wadżib (obowiązkowe) – unikanie tych czynów uważane jest za grzech (zalicza się do nich np. modlitwa, post w miesiącu ramadan);
2. mustahabb (dozwolone i zalecane) – nie są one obowiązkowe, ale są usilnie zalecane. Za ich unikanie nie ma kary, ale za dokonywanie obiecana jest nagroda (należy do nich m.in. opiekowanie się potrzebującymi, szacunek dla starszych);
3. mubah (neutralne) – nie istnieją co do nich żadne prawne wskazania ani przeciwwskazania; można ich dokonywać albo nie;
4. makruh (dozwolone, lecz niezalecane) – tych czynów lepiej unikać, choć nie istnieje taki obowiązek; popełnianie zbyt wielu może jednak prowadzić do grzechu^{[potrzebny przypis]}.

Czyny uznawane za halal bądź haram są klasyfikowane przez uprawnionego do tego uczonego w prawie i teologii islamu, nazywanego mudżtahidem (muǧtahid), upoważnionego też do wydawania obowiązujących orzeczeń (idżtihad)^[1].

Halal jako dieta

Sklep w Londynie prowadzący sprzedaż mięsa zgodnie z regułą halal

W kulturze zachodniej pojęcie to znane jest przede wszystkim jako rytualny sposób odżywiania się muzułmanów, podobny do zasad żydowskiej koszerności czy ital dla rasta. Porównanie z koszerną szechitą czy italem ukazuje, że one również zdecydowanie wykluczają spożycie wieprzowiny oraz przestrzegają rytualnego uboju zwierząt.
Produkty niedozwolone dla wyznawców islamu to:

• wieprzowina i wszelkie pochodne jej produkty;
• alkohol i inne środki odurzające;
• krew i produkty z niej pochodne;
• stworzenia mięsożerne (ssaki, ptaki, gady, ryby), w tym lądowe, pozbawione ucha zewnętrznego;
• zwierzęta padłe lub uśmiercone w uboju niezgodnie z rytuałem, a także w imię czegokolwiek/kogokolwiek poza Allahem;
• wszelka żywność z dodatkiem którejkolwiek z wymienionych substancji.

Jako wątpliwe są kwestionowane produkty z zawartością żelatyny, enzymów, emulgatorów itp., ze względu na nieznane pochodzenie takich składników (np. wieprzowe dla żelatyny)^[2].

Reguły halal dozwalają natomiast spożywanie następujących mięs:

• wszelkiego drobiu, jak kurczaki, perliczki, gołębie, gęsi, kaczki, indyki itp.;
• królików;
• wołowiny, mięsa owiec, kóz, wielbłądów (ale nie osłów);
• ryb – wyłącznie roślinożernych (nie drapieżnych);
• dziczyzny – również jedynie zwierzyny roślinożernej.

Do przyrządzania pokarmów wskazane jest używanie własnych naczyń i przyborów, ażeby uniknąć zanieczyszczenia pożywienia produktami zakazanymi, przygotowanymi w nich przez inne osoby^[2].

Ubój halal

Osobny artykuł: Dhabihah.

Wymagania prawne dotyczące uboju rytualnego w Europie:

     Oszałamianie nie jest wymagane

     Wymagane ogłuszenie po cięciu

     Wymagane jednoczesne ogłuszenie

     Wymagane jest wstępne oszałamianie

     Ubój rytualny zabroniony

     Brak danych

W krajach, gdzie występują duże skupiska muzułmanów, lokalne organizacje religijne wydają certyfikaty uboju zwierząt według reguł „halal”. Ubój zgodny z regułami halal musi spełniać m.in. następujące warunki^[3]:

• zwierzę powinno być zwrócone w kierunku modlitwy muzułmańskiej (al-kibla), czyli miasta Mekka;
• podczas uboju należy wypowiedzieć formułę „bismillah”;
• uboju musi dokonywać muzułmanin;
• w czasie uboju należy zadać cios w tętnicę szyjną zwierzęcia, aby jak najszybciej doprowadzić do wykrwawienia zwierzęcia (bo krew uchodzi za nieczystą). Czas pomiędzy przecięciem głównych naczyń krwionośnych a utratą przytomności, jak wynika z reakcji behawioralnych i centralnego układu nerwowego, wynosi 20 sekund u owiec, do 2 minut u bydła, do 2,5 lub więcej minut u drobiu, a czasami ponad 15 minut lub więcej u ryb.

Uboju halal (podobnie jak szechity w judaizmie) dokonuje się na zwierzęciu przytomnym (niedopuszczalne jest jego ogłuszenie). Z tego powodu uważany jest (głównie w Europie) za niehumanitarny^[3].

Sytuacja prawna w Polsce

24 października 1997 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, w której przedstawiona była zasada, iż zwierzę może zostać poddane ubojowi po uprzednim pozbawieniu świadomości, lecz dopuszczała wyjątek dla uboju w sposób przewidziany przez obrządki religijne. Wchodząca w życie z dniem 28 września 2002 r. nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt nakazywała przeprowadzenie uboju tylko po wcześniejszym ogłuszeniu i nie uwzględniania wyjątku dla uboju rytualnego^[4].

27 listopada 2012 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wydane w 2004 r. rozporządzenie ministra rolnictwa, dotyczące warunków uboju rytualnego (w szczególności dopuszczenia uboju rytualnego bez wcześniejszego ogłuszenia) jest niezgodne ze znowelizowaną w 2002 roku ustawą i że Minister Rolnictwa przekroczył swoje kompetencje, wydając rozporządzenie bez należytego upoważnienia ustawowego^[5].

Od 1 stycznia 2013 roku, po uprawomocnieniu się wyroku Trybunału Konstytucyjnego do 12 grudnia 2014, na terenie Polski obowiązywał całkowity zakaz uboju religijnego bez ogłuszenia.

10 grudnia 2014 roku TK uchylił wyrokiem zakaz dokonywania uboju rytualnego. Zakaz ten zdaniem Trybunału naruszał wolność religii i sumienia; votum separatum wyraził sędzia TK Mirosław Granat^[6].

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Halal

• Halacha