Hełmówka grzybówkowa

Hełmówka grzybówkowa (Galerina pumila (Pers.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)^[1].

Hełmówka grzybówkowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	podziemniczkowate
Rodzaj	hełmówka
Gatunek	hełmówka grzybówkowa
Nazwa systematyczna
Galerina pumila (Pers.) Rolf Singer Persoonia 2(1): 41 (1961)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Galerina, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 roku Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Agaricus pumilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1961 roku Rolf Singer^[1]. Synonimy^[2]:

• Agaricus mycenopsis Fr. 1818
• Agaricus pumilus Pers. 1801
• Derminus pumilus (Pers.) J. Schröt. 1889
• Galera mycenopsis (Fr.) Quél. 1872
• Galera pumila (Pers.) J. Favre 1955
• Galera pumila f. oreina J. Favre 1955
• Galerina moelleri var. oreina (J. Favre) A.H. Sm. & Singe 1964
• Galerina mycenopsis (Fr.) Kühner 1935
• Galerina pumila var. subalpina A.H. Sm. 1964
• Pholiota pumila (Pers.) Gillet 1876
• Pholiota pumila var. subferruginea F.H. Møller & J.E. Lange 1938

Nazwę polską nadał Stanisław Domański w 1955 r.^[3] Władysław Wojewoda w 2003 r. nadał nazwę hełmówka drobna, ale jest to nazwa błędna, istnieje już bowiem inny gatunek o tej nazwie – hełmówka drobna (Galerina nana) (tę nazwę również nadał W. Wojewoda)^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 0,8–2 cm, u młodych owocników stożkowy, potem rozszerzający się, w końcu łukowaty z garbkiem. Jest prążkowany do połowy promienia, o barwie od żółtobrązowej do rdzawobrązowej, przy brzegu jaśniejszy. Na brzegu młodych owocników czasami widoczne są białe pozostałości osłony^[4].

Blaszki

Rzadkie lub średniogęte, początkowo bladożółte, potem rdzawe lub żółtobrązowe^[4].

Trzon

Wysokość 2–8 cm, grubość 1–3 mm, walcowaty, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia żółtobrązowa i nieco szorstka od pozostałości osłony, zwłaszcza w górnej części. Brak pierścienia^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników blado-ochrowo-beżowy. Podstawki 4-sterygmowe. Cheilocystydy prawie cylindryczne, wąskie i długie, często pogięte, o końcach w różnym stopniu nabrzmiałych. Zarodniki elipsoidalne do migdałowatych, prawie idealnie gładkie, o rozmiarach 10–13,5 × 5–7 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Hełmówka grzybówkowa w Europie jest szeroko rozprzestrzeniona. Podano także jej stanowiska w dwóch rejonach Kanady^[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano liczne stanowiska^[3].

Saprotrof. Siedlisko: lasy iglaste, liściaste i mieszane. Rośnie na ziemi wśród mchów i porostów^[3], często także na wrzosowiskach i porośniętych mchami kwaśnych łąkach, zwłaszcza wśród mchów Hylocomium, Dicranum, Ptilidium, Polytrichum i Racomitrium^[4].