Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Dęba

Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Dęba (pol. Okręg Wojskowych Dóbr Ziemskich – Poligon Wehrmachtu Dęba-Południe^[2]) – dawna jednostka administracyjna (na równi z gminą wiejską^[3]) funkcjonująca na obszarze Landkreis Debica (dystrykt krakowski, Generalne Gubernatorstwo) w latach 1940–1944 pod okupacją niemiecką w Polsce. Siedzibą obszaru była Dęba (dawna wieś, obecnie w granicach miasta Nowa Dęba).

Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Dęba

gmina wiejska
1943-1944[1]
Państwo	Generalne Gubernatorstwo
Dystrykt	krakowski
Powiat	Debica
Siedziba	Dęba
Populacja (1943) • liczba ludności	30 451
Szczegółowy podział administracyjny (1943)
Liczba gromad 0
Położenie na mapie Polski Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Dęba
50°25′45″N 21°50′52″E

Jednostka powstała 1 lipca 1943 dla potrzeb administracji hitlerowskiego poligonu wojskowego w Dębie, także nazywanym Truppenübungsplatz Mielec (poligonem mieleckim).

Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Dęba powstał z części 11 gmin (w tym 4 zniesionych), obejmując w całości lub częściowo 47 wsi^[4]:

• gmina Baranów – wsie Dąbrowica, Durdy i Knapy;
• gmina Chmielów – wsie Alfredówka, Dęba, Jadachy, Rozalin i Tarnowska Wola;
• gmina Cmolas (zniesiona) – wsie Cmolas, Hadykówka, Jagodniki, Ostrowy Baranowskie. Poręby Dymarskie, Trzęsówka i Zarębki;
• gmina Dzikowiec (zniesiona) – wsie Dzikowiec, Kopcie i Mechowiec;
• gmina Grębów – wsie Grębów, Krawce i Stale;
• gmina Kolbuszowa Dolna (zniesiona) – wsie Kolbuszowa Dolna, Kosowy, Nowa Wieś, Przyłęk, Siedlanka i Świerczów i Toporów;
• gmina Majdan (zniesiona) – wsie Brzostowa Góra, Huta Komorowska, Komorów, Krzątka, Majdan, Rusinów i Wola Rusinowska;
• gmina Mielec – wsie Cyranka, Rzochów i Wojsław;
• gmina Padew – wieś Babule;
• gmina Przecław – wieś Rzemień;
• gmina Reichsheim (Hyki Kolonia) – wsie Chorzelów, Czajkowa, Grochowe, Hyki-Dębiaki, Reichsheim, Trześń i Wola Chorzelowska.

Wszystkie dotychczasowe wsie (lub ich części), które weszły w skład jednostki, zostały formalnie zniesione, a wiele z nich zostało zrównanych z ziemią.

Obejmując kilkaset km², była to pod względem powierzchni druga (po gminie Górno a przed SS-Gutsbezirk Truppenübungsplatz Heidelager) jednostka w dystrykcie krakowskim^[5]. 1 marca 1943 liczyła 30.451 mieszkańców^[4].

Jednostkę zniesiono latem 1944, kiedy to teren został opuszczony przed zbliżającymi się wojskami radzieckimi.

22 sierpnia 1944, na mocy dekretu PKWN, podział administracyjny Polski został odtworzony według stanu z 1939^[6].

Obecnie na terenie byłego poligonu znajduje się Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Nowa Dęba.

Źródła

• Władysław Góra, Wojna i okupacja na ziemiach polskich 1939-1945, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1984, ISBN 83-05-11290-X
• Link do historycznej mapy obszaru (część południowa), stan na 1944
• Link do historycznej mapy obszaru (część północna), stan na 1944