Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Siedlanka
wieś w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Siedlanka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Niwiska[3][5]. Zamieszkana przez 793 osoby (w roku 2021). We wsi znajduje się szkoła podstawowa, punkt przedszkolny i żłobek. Działa jednostka ochotniczej straży pożarnej, niepubliczna przychodnia POZ, koło gospodyń wiejskich i klub piłkarski.
Wieś stanowi sołectwo o tej samej nazwie.
Remove ads
Nazwa
Nazwa miejscowości pochodzi najprawdopodobniej od wyrazu siodło, tj. siedziba. Występowała też wersja nazwy Siedlanow[6] oraz Siedlanowo[7].
Położenie
Siedlanka położona jest na Płaskowyżu Kolbuszowskim[8], w granicach Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[9], w większości rozciągnięta jest wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 875 na odcinku między Mielcem i Kolbuszową[10].
Przez wieś przepływa struga Świerczówka, dopływ Przyrwy[11].
Najbliżej Siedlanki znajdują się miejscowości: Kosowy, Hucina, Trześń, Nowa Wieś (gmina Kolbuszowa), Świerczów (gmina Kolbuszowa) oraz Trzęsówka (gmina Cmolas)[12].
Według rejestru TERYT Siedlanka nie posiada części wsi[3]. W 1965 jako część wsi wymieniano Zagrody, ponadto wspominano o zagajniku Choiny[13].
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Przed powstaniem wsi
Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie wsi pochodzą z młodszej epoki kamienia (ok. 4500 – 1800 lat p.n.e.). Są to pojedyncze znaleziska krzemiennych siekierek oraz kamiennych toporków. Prawdopodobnie tereny miejscowości i okolic mogli penetrować przedstawiciele ludności z epok brązu i żelaza, zwłaszcza reprezentanci kultury łużyckiej. Ostatnim śladem osadnictwa pradziejowego na terenie wsi jest stanowisko wydmowe, gdzie udokumentowano występowanie fragmentów ceramiki kultury przeworskiej[14].
I Rzeczpospolita
Siedlanka powstała prawdopodobnie pod koniec XVI wieku[15]. Wieś po raz pierwszy wymieniana w pochodzącym z 1616 roku kontrakcie kupna klucza kolbuszowskiego od Anny z Mieleckich Ratowskiej przez Stanisława Lubomirskiego, posiadacza jednej z największych fortun magnackich w Małopolsce i starostę sandomierskiego. W 1791 roku wieś stała się własnością Tyszkiewiczów[16].
Czasy zaborów
Od 1 sierpnia 1907 roku we wsi została utworzona składnica pocztowa należąca do okręgu doręczeń urzędu pocztowego w Kolbuszowej[17]. Około 1910 roku we wsi zawiązano kółko rolnicze. Powstał również posterunek policji z trzema funkcjonariuszami. Przypuszczalnie w 1914 przez Siedlankę przebiegała droga nazywana gościńcem o nawierzchni utwardzonej żwirem relacji Kolbuszowa–Mielec–Wojsław[16].
II Rzeczpospolita
W okresie dwudziestolecia międzywojennego obszar dworski należący do Tyszkiewiczów kupił Zalel Orgiel i S-ka, właściciel tartaku i młyna parowego w Kolbuszowej. Miejscowe kółko rolnicze prowadziło we wsi sklep, w którym sprzedawano artykuły spożywcze i naftę. Pośredniczył on również w rozprowadzaniu nasion, nawozów sztucznych i niektórych maszyn rolniczych[16]. W 1934 roku przeprowadzono reorganizację podziału administracyjnego, w wyniku której Siedlanka została wyodrębniona jako gromada w gminie Kolbuszowa Dolna[18].
II wojna światowa
Po wybuchu II wojny światowej Siedlanka, podobnie jak cała gmina Kolbuszowa Dolna, weszła w skład SS-Gutsbezirk Truppenübungsplatz Heidelager, który funkcjonował na obszarze Landkreis Debica w dystrykcie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa[19]. Od 1 stycznia do 31 grudnia 1940 roku ze wsi wysiedlono ok. 72 osoby[20].
Podczas odwrotu wojsk hitlerowskich zdarzały się pojedyncze przypadki grabieży mienia chłopskiego. Gdy do Siedlanki wkroczyła armia radziecka, dochodziło do wysiedlania mieszkańców z ich domów i ataków na miejscową ludność[21].
Okres powojenny
_(cropped).jpg)
W 1947 roku powołano nową gminę zbiorową mającą siedzibę w Niwiskach, do której należała Siedlanka. Taki stan utrzymał się do 1955 roku, kiedy gminę zlikwidowano, a na jej obszarze utworzono dwie gromady znajdujące się w Niwiskach i Siedlance. W skład tej ostatniej wchodziły wsie: Hucina–Staszówka, Kosowy, Przyłęk i Siedlanka[22]. 1 stycznia 1973 roku reaktywowano gminę Niwiska[23].
W 1950 roku we wsi działała placówka pocztowa[24].
W 1957 roku oddano do użytku Dom Ludowy (nazywany Siedleniakiem[25]), w którym mieściło się prezydium gromadzkiej rady narodowej. Po zniesieniu gromady w budynku otwarto ośrodek zdrowia (później przeniesiony do Domu Strażaka), który zatrudniał wówczas lekarza i dwie pielęgniarki[26].
W 1961 roku we wsi utworzono koło gospodyń wiejskich[27], które w 2024 roku zostało wpisane do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich. W 2025 roku koło liczyło 78 osób[28].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego, zaś od 1999 roku znalazła się w województwie podkarpackim[29].
Remove ads
Demografia
Ludność Siedlanki w poszczególnych latach:
- 1854 – 323[30],
- 1889 – 485[31],
- 1921 – 502[32],
- 1931 – 584[33],
- 1997 – 659[34],
- 2008 – 725[35],
- 2009 – 727[35],
- 2010 – 729[35],
- 2011 – 734[35],
- 2012 – 736[36],
- 2013 – 750[36],
- 2014 – 758[36],
- 2015 – 770[36],
- 2016 – 786[36],
- 2017 – 786[36],
- 2018 – 785[36],
- 2019 – 798[37],
- 2020 – 791[37],
- 2021 – 793[1].
Liczba ludności Siedlanki w latach 1889–2021:
Piramida wieku mieszkańców Siedlanki w 2002 roku[38]:.svg)
Remove ads
Infrastruktura
.jpg)
Transport
Znaczna część Siedlanki położona jest wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 875 relacji Mielec – Kolbuszowa – Sokołów Małopolski – Leżajsk. Przez wieś przebiega również droga powiatowa nr 1 223R relacji Ostrowy Tuszowskie – Trzęsówka – Siedlanka, droga gminna nr 104163R relacji Siedlanka – Trześń oraz droga gminna nr 104158R relacji Siedlanka – Nowa Wieś[10].
We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe, ulokowane przy drodze wojewódzkiej[39]. Zatrzymują się na nich autobusy prywatnych przewoźników świadczących przewozy na liniach łączących Mielec i Rzeszów[40][41].
Infrastruktura techniczna
.jpg)
Miejscowość została zelektryfikowana w XX wieku[42]. Na północy wsi ciągnie się sieć najwyższego napięcia 400 kV Rzeszów-Połaniec[43].
Od 1990 roku przez wieś przebiega gazociąg. W miejscowości znajduje się wybudowany w 1994 roku wodociąg[44], który dostarcza wodę z ujęcia w Przyłęku[45]. Wieś posiada również wybudowaną w latach 2011–2012 kanalizację[44], z której ścieki trafiają do oczyszczalni w Trześni[45].
Pomiędzy 1992 a 1994 rokiem we wsi powstała centrala telefoniczna[44].
Remove ads
Bezpieczeństwo i zdrowie
.jpg)
We wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej założona w 1946 roku[a]. W 1949 roku jednostka otrzymała od gromady Siedlanka barak, w którym przechowywano sprzęt przeciwpożarowy. Wiosną 1950 roku rozpoczęto budowę remizy strażackiej, którą zakończono jesienią[46]. W 1984 roku z inicjatywy Karola Pieńka rozpoczęto budowę domu strażaka. Budynek ukończono w 1987 roku[b]. 17 września 2000 roku na jego frontowej fasadzie wmurowano tablicę upamiętniającą strażaka Karola Pieńka[46].
Służbę m.in. w Siedlance pełni dzielnicowy z rejonu wiejskiego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Kolbuszowej[47].
W miejscowości działa niepubliczny POZ oraz punkt apteczny[48].
Remove ads
Edukacja
Od roku 1889 w Siedlance działała 1-klasowa szkoła ludowa, która w 1891 otrzymała nowy budynek szkolny[49]. W 2021 we wsi działała ośmioklasowa szkoła podstawowa posiadająca salę gimnastyczną[50]. 1 września 2020 roku nadano szkole imię bł. Karoliny Kózkówny[51].
We wsi znajduje się również punkt przedszkolny Wesoły Promyk[52] oraz żłobek Chatka Puchatka[53].
Kultura
W XX wieku przy miejscowej szkole podstawowej zaczęła funkcjonować biblioteka szkolna oraz późniejsza filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Niwiskach, która wówczas nazywana była gromadzkim punktem bibliotecznym. Obie placówki posiadały księgozbiór liczący ok. 2000 pozycji[42]. Filię przenoszono później m.in. do agronomówki, domu strażaka i dawnego domu ludowego, gdzie miała siedzibę w 2020 roku[26].
Po 1973 roku w Siedleniaku mieściła się klubokawiarnia. W tymże budynku przez pewien czas istniało muzeum wsi, gdzie znajdowały się eksponaty ofiarowane przez mieszkańców[26].
Remove ads
Religia
Od XVII do XVIII wieku Siedlanka należała do parafii Przemienienia Pańskiego w Cmolasie[7], by w 1788 roku stać się częścią parafii Świętej Anny w Trzęsówce[54]. W 1983 roku miejscowość weszła w skład parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Kosowach[55].
W 1889 roku wieś zamieszkiwało 478 wyznawców rzymskokatolicyzmu, a 7 judaizmu[31].
Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Siedlance 499 osób było wyznania rzymskokatolickiego, 7 mojżeszowego[32].
Sport i rekreacja
W miejscowości działa klub piłkarski LKS Błękitni Siedlanka założony w 1949 roku. Drużyna korzysta z boiska o wymiarach 98 × 48 metrów, którego trybuny mogą pomieścić 300 widzów[56]. Ponadto klub wykorzystuje szatnię, której budowa zakończyła się w październiku 2018 roku[57]. W sezonie 2022/23 klub rozgrywa mecze w dębickiej klasie okręgowej[56].
We wrześniu 2014 roku przy szkole podstawowej została oddana do użytku sala gimnastyczna o wymiarach 13 × 24,31 metrów[58].
W czerwcu 2010 roku w Siedlance otwarto plac zabaw, którego budowę sfinansowano z funduszu sołeckiego[59]. W 2019 roku na jego terenie otwarto siłownię zewnętrzną[60].
W latach 2017–2018 w okolicach Siedleniaka postawiono altanę[61] oraz wiaty, a ich okolicę wyposażono w oświetlenie[25].
W 2022 roku przy szkole podstawowej wybudowano boisko o wymiarach 42 × 16,5 metrów[62]. W 2024 roku za boiskiem wykonano bieżnię do skoku w dal[63].
Remove ads
Zabytki
We wsi znajdują się 4 obiekty wpisane do ewidencji zabytków gminy Niwiska[64]:
- drewniana kapliczka św. Jana Nepomucena[49] z ok. 1870 roku,
- murowana kapliczka z 1947 roku,
- drewniany dom z lat 20. XX wieku,
- stodoła ze stajną z lat 20. XX wieku.
Ponadto na terenie wsi znajdują się trzy stanowiska archeologiczne[64].
Urodzeni w Siedlance
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads