Heinrich Johann Nepomuk von Crantz

Heinrich Johann Nepomuk von Crantz (ur. 1722, zm. 1799) – austriacki lekarz położnik i botanik, jeden z pionierów położnictwa wiedeńskiego, wieloletni wykładowca fizjologii i materia medica na Uniwersytecie Wiedeńskim.

Strona tytułowa dzieła Crantza Classis cruciformium emendata cum figuris aeneis in necessarium instit. rei herbariae supplementum (1769)

Życiorys

Urodził się 25 listopada 1722 w Roodt-sur-Eisch w Luksemburgu, gdzie jego ojciec Pierre był właścicielem ziemskim.

Studiował w Wiedniu u Gerarda van Swieten (1700–1772) i jako pierwszy z jego studentów otrzymał w 1750 doktorat na Uniwersytecie Wiedeńskim. Następnie wyjechał w podróż naukową do Paryża i Londynu, gdzie studiował położnictwo u André Levreta (1703–1780) i Nicolasa Puzos (1686–1753). W 1754 powrócił do Wiednia, gdzie został wykładowcą (łac. lector artis obstetriciae, dosł. nauczyciel sztuki położnictwa) w tamtejszym szpitalu Sankt Marx. Jako naukowiec i jeden z pionierów wiedeńskiego położnictwa zalecał, wzorem Levreta, stosowanie szczypiec w miejsce dotychczas popularnych ostrych narzędzi chirurgicznych, promował także edukację położniczą. Opublikował cenioną monografię na temat pęknięcia macicy^[1].

Był dwukrotnie żonaty, pierwszą żoną była Anna Susanne Petrasch z Wiednia (zm. 1769), drugą została aktorka teatralna Magdalena de Tremon (1748–1809). Z obu małżeństw doczekał się dwóch synów i córki^[1].

Po śmierci Melchiora Störcka w 1756, Cranz przejął jego katedrę fizjologii i materia medica na uniwersytecie, natomiast swoje dotychczasowe stanowisko przekazał Valentinowi Lebmacherowi. Prowadził rozległe badania w dziedzinie chemii, botaniki i właściwości źródeł wód mineralnych, jednak pozostał znany przede wszystkim jako położnik^[1].

W 1774 przeszedł na emeryturę i wyjechał do własnej posiadłości w Judenburgu w Styrii, gdzie zmarł 18 stycznia 1799^[1].

Rodzaj roślinny Crantzia (ostrojowate) został nazwany na jego cześć przez Thomasa Nuttalla^[2].

Dzieła

Dzieła jego autorstwa to m.in.^[2]:

• Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N. Crantz Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N., Commentarius de rupto in partus doloribus a foetu utero, Lipsia: J.P. Kraus, 1756 [dostęp 2017-12-06] (łac.). Brak numerów stron w książce
• Heinrich J.N.H.J.N. Crantz Heinrich J.N.H.J.N., Einleitung in eine wahre und gegründete Hebammenkunst, digital.slub-dresden.de, 1756 [dostęp 2017-12-06] (niem.).
• Heinrich Johann NepomukH.J.N. Crantz Heinrich Johann NepomukH.J.N., Materiae medicae et chirurgicae iuxta Systema Naturae digesta, t. 1–3, 1762–1765. Brak numerów stron w książce
• Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N. Crantz Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N., Stirpium Austriacarum fasciculus, Vienna: J. Kurtzböck, 1762 (łac.). Brak numerów stron w książce
• Heinrich Johann NepomukH.J.N. Crantz Heinrich Johann NepomukH.J.N., Institutiones rei herbariae: juxta nutum natur naturae digestae ex habitu, Vienna 1766 [dostęp 2017-12-06] (łac.). Brak numerów stron w książce
• Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N. Crantz Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N., Henrici Joa. Nepom. Crantz ... Classis Umbelliferarum: emendata cum generali seminum tabula et figuris aeneis in necessarium Instit. rei herbar. supplementum, Impensis J. P. Kraus, 1767 [dostęp 2017-12-06] (łac.). Brak numerów stron w książce
• Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N. Crantz Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N., Franz XaverF.X. Hartmann Franz XaverF.X., Primarum linearum institutionum botanicarum clarissimi viri Crantzii editio altera, 1767 [dostęp 2017-12-06] (ang.).
• Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N. Crantz Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N., De duabus draconis arboribus botanicorum cum figuris æneis partium fructificationis, duorumque novorum generum constitutione., Viennæ., 1768 [dostęp 2017-12-06]. Brak numerów stron w książce
• Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N. Crantz Heinrich Johann Nepomuk vonH.J.N., De duabus draconis arboribus botanicorum cum figuris æneis partium fructificationis, duorumque novorum generum constitutione, Viennæ 1768 (łac.). Brak numerów stron w książce
• HeinrichH. Crantz HeinrichH., Gesundbrunnen der Oesterreichischen Monarchie, Wien 1777 [dostęp 2017-12-06] (niem.). Brak numerów stron w książce
• Medicinisch-chirurgische Arzneimittellehre. Wien 1785