Herakles Farnezyjski

Herakles Farnezyjski (Herakles Farnese) – datowana na II lub III wiek marmurowa rzeźba przedstawiająca Heraklesa, będąca kopią niezachowanego brązowego oryginału dłuta Lizypa z IV wieku p.n.e.^[1][2] Obecnie znajduje się w zbiorach Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu^[1][2][3].

Herakles Farnezyjski

Autor	Glykon z Aten
Data powstania	II–III wiek
Medium	Marmur
Wymiary	3,17 metra
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Neapol
Lokalizacja	Narodowe Muzeum Archeologiczne

Rzeźba została wykonana przez Glykona z Aten, o czym zaświadcza autograf autora wyryty na postumencie^[1][3]. Pierwotnie zdobiła Termy Karakalli w Rzymie, tam też została odkryta w latach 40. XVI wieku podczas prac wykopaliskowych zleconych przez papieża Pawła III^[1]. Renowacji rzeźby podjął się Guglielmo Della Porta, polecony do tego zadania przez Michała Anioła. Odtworzył on brakujące partie: lewą rękę i nogi postaci oraz uzupełnił pomniejsze ubytki. Oryginalne nogi Heraklesa zostały odnalezione kilka lat później, jednak wróciły one na swoje miejsce dopiero pod koniec XVIII wieku^[1]. Odrestaurowana rzeźba stała się własnością rodu Farnese i przez długie lata stanowiła ozdobę dziedzińca Palazzo Farnese. W 1787 przeniesiono ją do Neapolu^[1].

Mierząca 3,17 metra wysokości rzeźba przedstawia odpoczywającego herosa, wspartego o swoją maczugę^[2]. Potężna muskulatura i realizm postaci były cenione, szczególnie przez artystów doby baroku^[1][3]. Inspirowali się nią między innymi Perino del Vaga, Annibale Carracci i Peter Paul Rubens, a sama rzeźba doczekała się licznych kopii^[1]. Jedna z nich znajduje się w Pałacu Na Wyspie w Łazienkach Królewskich^[4], inna w Pałacu Tyszkiewczów-Potockich na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie^[5].