Hermopolis

Hermopolis (z gr. Ἑρμοῦ πόλις μεγάλη – łac. Hermopolis Magna; egip. ḫmnw, w polskiej literaturze Chemenu; kopt. Ϣⲙⲟⲩⲛ Szhmūn; arab. الأشمونين Al-Aszmunajn) – prastare miasto w starożytnym Egipcie, stolica XV nomu Górnego Egiptu; miasto ośmiu bóstw (Ogdoady).

Ten artykuł dotyczy miasta w Górnym Egipcie. Zobacz też: inne znaczenia słowa "Hermopolis".

Al-Aszmunajn

‏الأشمونين‎

Państwo	Egipt
Muhafaza	Al-Minja
Populacja (2006) • liczba ludności	12 650[1]
Położenie na mapie Egiptu Al-Aszmunajn
27°46′53″N 30°48′14″E

Hermopolis w hieroglifach

Historia

Hermopolis było w starożytnym Egipcie centrum kultu Thota, a także centrum kultu ośmiu bóstw, które wg wierzeń miały tu zapoczątkować powstanie boga, stwórcy ludzi. Bóstwami tymi byli:

Nun i jego małżonka Naunet – pierwotne wody,

Kuk i Kauket – ciemności,

Tenemu i Tenemut (później, przypuszczalnie od Epoki Późnej, zastąpieni przez Amon i Amaunet)^[2] – niewidzialność,

Huh i Hauhet – nieskończona przestrzeń;

Bogowie Ogdoady przybrali formę żab, natomiast boginie – formę węży^[3], a niekiedy małp; jedynie Amon przybrał postać węża o imieniu Kemofet ("ten, który spełnił swój czas").

Według apokryficznej Ewangelii Pseudo-Mateusza po przybyciu Świętej Rodziny do Hermopolis Maryja weszła z Jezusem do lokalnej świątyni, a 365 stojących w niej posągów egipskich bożków spadło ze swoich postumentów i roztrzaskało się z hukiem o kamienną podłogę^[4].

W okresie hellenistycznym kult Thotha przekształcił się w kult Hermesa. W okresie rzymskim powstała agora.^[5] Natomiast w V wieku wzniesiono w jej miejscu bazylikę.^[6] To jedna z najbardziej imponujących budowli koptyjskich.^[7] Została zidentyfikowana w 1942 roku przez Moharama Kamala,^[8] następnie odsłonięta przez misję Uniwersytetu w Aleksandrii, a w latach 1987–1990 udokumentowana i poddana konserwacji przez polsko-egipską ekspedycję Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, PP Pracowni Konserwacji Zabytków (PP PKZ) oraz Ministerstwa Starożytności Egiptu.^[6]

Obecnie w tym miejscu znajduje się miasteczko Al-Aszmunajn.

Pochodzenie nazwy

Thot utożsamiany był z greckim bogiem Hermesem, stąd nazwa miasta – Hermopolis.

Wygląd

W Hermopolis było święte jezioro Deser (jezioro dwóch noży). Pośrodku jeziora była położona Wyspa Płomieni, na której święty Ibis składał kosmiczne Jajo, a następnie je rozbijał. Ibis był jedną z reprezentacji Thota.

Najlepiej zachowały się 24 kolumny pochodzące z chrześcijańskiej bazyliki oraz cztery rzeźby pawianów w piaskowcu^[9].