Historia żółtej ciżemki

Historia żółtej ciżemki – powieść historyczna dla młodzieży autorstwa Antoniny Domańskiej.

Ten artykuł dotyczy powieści. Zobacz też: film o takim tytule.

Historia żółtej ciżemki

Autor	Antonina Domańska
Typ utworu	powieść dla młodzieży
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Polska
Język	polski
Data wydania	1913

Ilustracja do Historii żółtej ciżemki (wyd. 1925)

Treść

Akcja utworu toczy się w Polsce, w XV wieku, w czasach panowania króla Kazimierza Jagiellończyka. Główny bohater, Wawrzuś Skowronek jest dzieckiem ze wsi Poręba. Ma uzdolnienia rzeźbiarskie, jednak nie zyskuje uznania w kręgu rodzinnym. Pewnego dnia nie przypilnował krów. Bojąc się powrócić do domu, staje się mimowolnym świadkiem kradzieży z kościoła. Następnie trafia do grupy wędrownych cyrkowców. Z powodu złego traktowania ucieka od nich i trafia do Krakowa. Dzięki pomocy zakonnika Szymona z Lipnicy dostaje pracę i dom u kronikarza Jana Długosza. Kiedy kronikarz odkrywa rzeźbiarski talent chłopca, kieruje go do mistrza Stwosza. Tam Wawrzuś terminuje i uczy się rzemiosła. Sprawa komplikuje się, kiedy pojawia się Czarny Rafał – złoczyńca, którego niegdyś Wawrzuś wskazał jako sprawcę kradzieży z kościoła. Rafał chce się zemścić i usiłuje zabić chłopca. Jednak schwytany trafia pod sąd i sam daje głowę. Po latach Wawrzuś wraca do rodzinnej wsi i odnajduje rodziców. Ci są dumni z syna. Stają się świadkami podniosłej uroczystości – odsłonięcia Ołtarza Mariackiego.

Analiza

Powieść nawiązuje do historii odnalezienia małego żółtego bucika za Ołtarzem Mariackim podczas prac konserwatorskich w roku 1867^[1].

Tytułowa wieś Poręba to prawdopodobnie dzisiejsza Poręba Żegoty w gminie Alwernia^{[potrzebny przypis]}.

Powieść doczekała się analizy naukowej pod kątem użytego w niej słownictwa rzemieślniczego^[2].

Odbiór

Jest to najbardziej znana pozycja autorki^[3]. Książka zdobyła ogromną popularność i była lekturą szkolną przez wiele dekad^[4][5].

Po IIWŚ książka stała się lekturą szkolną już od 1946 roku^[5]. W połowie lat 80. była lekturą dla klasy V^[6]. W okresie współczesnym, ok. 2013 roku, pozycja była rozważana jako lektura dla kas IV–VI^[7].

Na podstawie książki w 1961 roku Sylwester Chęciński nakręcił film fabularny dla dzieci)^[8].

W 2017 roku Biblioteka Kraków ustanowiła Nagrodę Żółtej Ciżemki przyznawaną za twórczość literacką adresowaną do dzieci i młodzieży^[3].

Bibliografia

• Tadeusz Januszewski Słownik pisarzy i lektur dla szkół podstawowych, wyd. Delta, Olsztyn 1995