Hummel

Hummel (z niem. "trzmiel") – 15cm schwere Panzerhaubitze auf Geschützwagen III/IV (Sf) SdKfz 165 niemieckie samobieżne działo polowe z okresu II wojny światowej uzbrojone w haubicę kalibru 150 mm, używane przez Wehrmacht od 1942 roku do końca wojny.

Ten artykuł dotyczy czołgu. Zobacz też: inne znaczenia.

SdKfz 165 "Hummel"
15cm schwere Panzerhaubitze auf Geschützwagen III/IV (Sf)

Działo w Musée des Blindés
Dane podstawowe
Państwo	III Rzesza
Producent	Deutsche Eisenwerke w Duisburgu
Typ pojazdu	haubica samobieżna
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	6 (dowódca, celowniczy, dwóch ładowniczych, kierowca, radiooperator)
Historia
Prototypy	1942
Produkcja	1943-1945
Egzemplarze	713 (wersja podstawowa) 157 (wóz amunicyjny)
Dane techniczne
Silnik	1 silnik gaźnikowy, 12-cylindrowy Maybach HL120 TRM o mocy 300 KM (221 kW) przy 3000 obr./min.
Transmisja	mechaniczna
Poj. zb. paliwa	470 l
Pancerz	spawany z płyt stalowych, walcowanych, grubość: 10 – 30 mm
Długość	7,17 m
Szerokość	2,97 m
Wysokość	2,81 m
Prześwit	0,40 m
Masa	24 380 kg (bojowa)
Nacisk jedn.	0,86 kg/cm²
Osiągi
Prędkość	42 km/h (na drodze) 20 – 24 km/h (w terenie)
Zasięg pojazdu	260 km (na drodze) 130 km (w terenie)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	1,00 m
Rowy (szer.)	2,30 m
Ściany (wys.)	0,60 m
Kąt podjazdu	30°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 haubica 15 cm sFH 18 kal. 150 mm (zapas amunicji – 18 szt.) 1 karabin maszynowy MG 34 (zapas amunicji – 600 szt.)
Użytkownicy
Niemcy

Konstrukcja

Pierwsze projekty nowego pojazdu powstały w 1942, kiedy wojska niemieckie odczuły brak samobieżnej artylerii polowej, która mogłaby łatwo współpracować z wojskami pancernymi. Pierwsze projekty zakładały umieszczenie haubicy 10,5cm leFH 17 na podwoziu czołgu PzKpfw III lub PzKpfw IV. Po zbudowaniu jednego prototypu zdecydowano jednak o użyciu działa o większym kalibrze – haubicy 15cm sFH 18 (L/30 – o długości lufy 30 kalibrów), zamontowanej na specjalnie dla niej zaprojektowanym podwoziu Geschützwagen III/IV będącym mieszaniną elementów czołgów PzKpfw III Ausf.J i czołgu PzKpfw IV Ausf. F oraz elementów zbudowanych specjalnie dla tej konstrukcji. To samo podwozie zostało później użyte do konstrukcji niszczyciela czołgów Nashorn. Kadłub składający się z wanny (była to nieco wydłużona w tylnej części typowa wanna czołgu PzKpfw IV) i osłony przedziału bojowego wykonany był ze spawanych płyt walcowanych o grubości 15–30 mm wanna i 10 mm nadbudowa. Nadbudowa osłaniająca przedział bojowy była odkryta od góry (możliwe osłonięcie brezentową plandeką) i posiadała dwuskrzydłowe drzwiczki od tyłu ułatwiające załadunek amunicji. Kierowca i radiooperator zajmowali stanowiska w przedniej części pojazdu, a reszta załogi (dowódca pojazdu, celowniczy, dwóch ładowniczych) i uzbrojenie pojazdu znajdowały się w przedziale bojowym umieszczonym w tylnej części pojazdu. Silnik zamontowany był centralnie. Późniejsze modele "Trzmiela" miały nieco zmodyfikowane przednie nadwozie, ze zwiększoną przestrzenią przeznaczoną dla kierowcy i radiooperatora.

Do końca wojny wyprodukowano 713 Hummeli w wersji podstawowej i 157 w wersji nieuzbrojonego transportera amunicji.

Zastosowanie bojowe

SdKfz 165 Hummel front wschodni, lipiec 1943 r.

Działa samobieżne "Hummel" stanowiły, obok lżejszych dział samobieżnych "Wespe", wyposażenie dywizjonów artylerii pancernej pułków artylerii pancernej dywizji pancernych i niektórych dywizji grenadierów pancernych. W pułku jeden dywizjon całkowicie wyposażano w działa samobieżne. Taki dywizjon składał się z trzech baterii. Dwie baterie były wyposażone w działa samobieżne "Wespe", a jedna bateria w działa "Hummel". Każda bateria liczyła sześć lub cztery działa samobieżne. Dywizjon liczył łącznie 16-18 dział samobieżnych. Bateria miała także dwa transportery amunicji na podwoziach dział samobieżnych^[1].