Podgrzybnica złotopylna

Podgrzybnica złotopylna (Hypomyces chrysospermus Tul. & C. Tul – gatunek grzybów należący do rodziny Hypocreaceae^[1]. Pasożytniczy grzyb rozwijający się na borowikach i podgrzybkach^[2]. Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej i Środkowej, Eurazji, Australii i Nowej Zelandii^[3].

Podgrzybnica złotopylna

Podgrzybnica złotopylna – etap biały na podgrzybku
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	rozetkowce
Rodzina	rozetkowate
Rodzaj	podgrzybnica
Gatunek	podgrzybnica złotopylna
Nazwa systematyczna
Hypomyces chrysospermus Tul. & C. Tul Annls Sci. Nat., Bot., sér. 4 13: 16 (1860)

Podgrzybnica złotopylna – etap żółty

Podgrzybnica złotopylna na borowiku ceglastoporym

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypomyces, Hypocreaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Niektóre synonimy^[4]:

• Hypolyssus chrysospermus (Tul. & C. Tul.) Kuntze 1898
• Apiocrea chrysosperma (Tul. & C. Tul.) Syd. & P. Syd. 1921
• Apiocrea chrysosperma (Tul. & C. Tul.) Syd. & P. Syd. 1921 var. chrysosperma
• Sporotrichum mycophilum var. rubicundum (Nees) Pers. 1822)
• Reticularia chrysosperma Bull. 1790
• Mucor chrysospermus (Bull.) Bull. 1791
• Mycobanche chrysosperma (Bull.) Pers. 1818
• Sepedonium chrysospermum (Bull.) Fr. 1832
• Uredo mycophila Pers. 1795
• Sepedonium mycophilum (Pers.) 1816
• Trichoderma mycophilum (Pers.) Schwein. 1822
• Sporotrichum mycophilum (Pers.) Spreng. 1827
• Sporotrichum mycophilum(Pers.) Spreng. 1827 var. mycophilum
• Uredo mycophila Pers. 1795 var. mycophila
• Hypomyces chrysospermus Tul. & C. Tul 1860 var. chrysospermus

Nazwę polską zarekomendowała w 2021 r. Komisja ds. Nazewnictwa Grzybów^[5].

Morfologia

Zaatakowane przez podgrzybnicę złotopylną grzyby pokrywają się początkowo cienką warstwą białawej grzybni pasożyta, która potem zmienia barwę na żółtą, a w końcu rdzawobrązową. W stadium końcowym zaatakowany grzyb wygląda jak opryszczony, a jego owocnik staje się miękki i gnije^[2]. Charakterystyczną dla tego gatunku cechą jest tworzenie na porażonych owocnikach dwóch położonych nad sobą i ekscentrycznych w stosunku do trzonu ognisk widocznych na dolnej i górnej stronie kapelusza. Początkowo są one białe i następuje w nich faza tworzenia zarodników bezpłciowych (konidiów), potem stają się żółte – to faza tworzenia chlamydospor. W miarę ich dojrzewania porażone miejsca stają się coraz ciemniejsze, brudnożółte^[6]. Zarodniki płciowe askospory są rzadko obserwowane. Powstają dopiero na ostatnim etapie gnicia zaatakowanego grzyba, gdy jest on już bezkształtną masą. Wytwarzane są w perytecjach, mają kształt od wrzecionowatego do lancetowatego i rozmiar 20–25 × 4–5 μm^[7].

Zarodniki na różnych etapach rozwoju grzyba różnią się morfologią. W początkowym stadium, na etapie białym powstają bezpłciowo dwa rodzaje konidiów:

• cienkościenne, gładkie, bezbarwne, o rozmiarze 8–12 × 3,5–5,0 μm
• okrągłe, żółte, o rozmiarze 9–20 μm^[2].

Gatunki podobne

Jest wiele gatunków rodzaju Hypomyces. M.in. są to:

• podgrzybnica piestrzycowa (Hypomyces cervinus) preferuje piestrzyce (Helvella),
• podgrzybnica zniekształcająca (Hypomyces deformans) atakuje płomiennice (Flammulina)
• podgrzybnica ceglasta (Hypomyces lateritius) atakuje mleczaja rudego (Lactarius rufus) i mleczaja siarkowego (Lactarius theiogalus)
• podgrzybnica wełniankowa (Hypomyces torminosus) atakuje mleczaja wełniankę (Lactarius torminosus)^[6].

Podgrzybnica złotopylna jest łatwa do makroskopowego odróżnienia po złocistożółtej barwie chlamydospor. Nawet gdy nie są one jeszcze wytwarzane, to zawsze w zagłębieniach między trzonem i kapeluszem można znaleźć żółtawe zabarwienia^[6].

Znaczenie

Grzyb nagrzybny, pasożyt atakujący grzyby z rodzajów Boletus (borowik) i Xerocomus i Xerocomellus (podgrzybek). Czasami wywołuje epidemie wśród grzybów^[6].

W medycynie ludowej w Chinach podgrzybki zaatakowane przez Hypomyces chrysospermus używane są do zatrzymania i leczenia krwotoków zewnętrznych, głównie poprzez stosowanie zarodników na otwarte rany lub ich części^[2]. Naukowo udowodniono, że grzyb ten wytwarza statyny zapobiegające miażdżycy^[8].