Język ormiański

Język ormiański, język armeński (orm. Հայերեն trb. hajeren) – język z rodziny języków indoeuropejskich z grupy satem, stanowiący w niej samodzielną gałąź (patrz: języki ormiańskie). Język narodu Ormian. Obecnie używany jest w Republice Armenii, gdzie jest językiem urzędowym, a także w Gruzji, Iranie, Syrii, Rosji, w Libanie i w 24 innych państwach przez 6 milionów ludzi. Był także, obok rosyjskiego, jednym z dwóch języków urzędowych nieistniejącej już Republiki Górskiego Karabachu^[1] – separatystycznego państwa, które przestało istnieć 1 stycznia 2024 r. w wyniku przegrania walk z Azerbejdżanem^[2].

Հայերեն, hajeren

Obszar	Armenia, Rosja, Gruzja, Iran, Syria, Liban, Irak
Liczba mówiących	ok. 6 mln
Pismo/alfabet	ormiańskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki indoeuropejskie Języki satem Języki ormiańskie Język ormiański
Status oficjalny
język urzędowy	Armenia
Organ regulujący	Armeńska Akademia Nauk
Ethnologue	1 narodowy↗
Kody języka
ISO 639-1	hy
ISO 639-2	arm/hye
ISO 639-3	hye
IETF	hy
Glottolog	arme1241, nucl1235
Ethnologue	hye
GOST 7.75–97	арм 055
WALS	arz
SIL	ARM
Dialekty
Dawne: Grabar Współczesne: Język zachodnioormiański Język wschodnioormiański I inne
Występowanie
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wikipedia w języku ormiańskim Słownik języka ormiańskiego w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Współcześnie istnieją dwa standardy języka ormiańskiego oraz liczne dialekty nieliterackie^[3]. Standardy różnią się wymową niektórych głosek, a także odmianą czasowników i czasami gramatycznymi. Ich nazwy pochodzą od miejsca ich powstania:

• wschodnioormiański używany na Wyżynie Armeńskiej u podnóży góry Ararat, w tym w obecnej Republice Armenii
• zachodnioormiański do rzezi Ormian używany przez Ormian mieszkających w Anatolii, obecnie używany jedynie wśród ormiańskiej diaspory.

W liturgii Kościoła ormiańskiego używany jest dawny język ormiański zwany grabar, który pochodzi z V-IX wieku, czyli okresu uznawanego za "złoty wiek" literatury ormiańskiej^[4].

Ormianie polscy od XVII wieku, choć nie powszechnie, posługiwali się językiem zachodnioormiańskim. Na skutek postępującej polonizacji znajomość języka ormiańskiego niemal zanikła – przetrwała jedynie w kolonii ormiańskiej w Kutach nad Czeremoszem^[5] (do II wojny światowej). Do dziś żyje w Polsce kilka osób, które pamiętają używany tam język zachodnioormiański.

Pochodzenie języka

Współcześnie język ormiański w zdecydowanej większości językoznawczych opracowań uważa się za język indoeuropejski, naznaczony silnym wpływem innych języków regionu, m.in. aramejskiego i średnioperskiego. Według najpopularniejszych teorii język ten, a ściślej jego wczesne stadium nazywane językiem praormiańskim, oddzielił się w starożytności od głównego pnia języków indoeuropejskich wraz z kilkoma innymi językami zaliczanymi do ligi paleobałkańskiej. Za język najbliżej spokrewniony z ormiańskim uważano w przeszłości frygijski, dziś teoria ta jest mniej popularna. Istnieją też hipotezy o bliższym związku języka ormiańskiego z językiem greckim.

Zaproponowano też kilka innych, znacznie mniej popularnych hipotez, przeczących indoeuropejskiemu rodowodowi języka ormiańskiego. W myśl tych teorii język ormiański miałby nabrać cech indoeuropejskich pod wpływem interakcji z językami tej rodziny (zwłaszcza anatolijskimi), a genetyczne pokrewieństwo wykazywać raczej z niektórymi językami hipotetycznej grupy azjanickiej. Teorie te kwestionowane są przez zdecydowaną większość językoznawców. W 1875 roku niemiecki językoznawca Heinrich Hübschmann opublikował pracę Położenie języka ormiańskiego wśród języków indoeuropejskich, w której wykazuje, że język ormiański stanowi osobną gałąź wśród języków indoeuropejskich, a podobieństwa z językiem perskim i innymi starożytnymi językami są zapożyczeniami.

Alfabet ormiański

Osobny artykuł: alfabet ormiański.

Zobacz też

• literatura ormiańska