Jan Fischer (polityk)

Jan Fischer (ur. 2 stycznia 1951 w Pradze) – czeski urzędnik państwowy i polityk, prezes Czeskiego Urzędu Statystycznego w latach 2003–2009, premier Republiki Czeskiej od 2009 do 2010, kandydat na urząd prezydenta w wyborach w 2013, w latach 2013–2014 wicepremier i minister finansów.

Jan Fischer

Data i miejsce urodzenia	2 stycznia 1951 Praga
Minister finansów Czech
Okres	od 10 lipca 2013 do 29 stycznia 2014
Poprzednik	Miroslav Kalousek
Następca	Andrej Babiš
Premier Republiki Czeskiej
Okres	od 8 maja 2009 do 13 lipca 2010
Poprzednik	Mirek Topolánek
Następca	Petr Nečas
Przewodniczący Rady Europejskiej
Okres	od 9 maja 2009 do 30 czerwca 2009
Poprzednik	Mirek Topolánek
Następca	Fredrik Reinfeldt

Życiorys

Rodzina i wykształcenie

Jan Fischer urodził się w Pradze w 1951. Jego matka była katoliczką, natomiast ojciec Żydem, więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych^[1][2]. Rodzice zajmowali się zawodowo statystyką oraz ubezpieczeniami. Jego ojciec był pracownikiem naukowym w Instytucie Matematyki Czechosłowackiej Akademii Nauk^[3][4].

W 1974 Jan Fischer ukończył statystykę i ekonometrię na wydziale ekonomicznym Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Pradze. W 1985 ukończył studia podyplomowe z zakresu statystyki gospodarczej na tym uniwersytecie^[3][4].

Działalność do 2009

W latach 1980–1989 należał do Komunistycznej Partii Czechosłowacji^[5]. Po studiach rozpoczął pracę w Instytucie Badań Informacji Socjo-gospodarczych. W latach 80. zajmował różne stanowiska w strukturach Federalnego Urzędu Statystycznego. W 1990 został jego wiceprzewodniczącym, a w 1993 wiceprzewodniczącym Czeskiego Urzędu Statystycznego^[3][4].

Od początku lat 90. przewodniczył zespołowi, odpowiedzialnemu za opracowywanie wyników wyborów parlamentarnych i lokalnych. Wiosną 2001 uczestniczył w misji Międzynarodowego Funduszu Walutowego w Timorze Wschodnim, zorganizowanej w celu powołania w tym państwie urzędu statystycznego. W latach 2002–2003 był pracownikiem naukowym wydziału informatyki i statystyki Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Pradze^[3][4].

W kwietniu 2003 Jan Fischer został mianowany przez prezydenta Václava Klausa prezesem Czeskiego Urzędu Statystycznego^[3][4]. Uzyskiwał członkostwo w różnych organizacjach, w tym w Międzynarodowym Instytucie Statystycznym^[3][4].

Premier Czech

24 marca 2009, w połowie sprawowania przez Czechy przewodnictwa w Unii Europejskiej, doszło do kryzysu politycznego. Opozycja (zdominowana przez ČSSD) zdołała uchwalić wotum nieufności wobec gabinetu Mirka Topolánka. Wniosek uzyskał wymaganą większość 101 głosów, dzięki 4 głosom poparcia ze strony posłów wchodzących dotąd w skład większości^[6].

5 kwietnia 2009 liderzy głównych partii politycznych, Mirek Topolánek i Jiří Paroubek, uzgodnili powołanie nowego rządu ekspertów na czele z Janem Fischerem^[7]. Wedle porozumienia, 8 miejsc w gabinecie miała obsadzić dotychczasowa koalicja tworząca rząd Mirka Topolánka, a 7 miało przypaść Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej^[8]. 9 kwietnia 2009 Jan Fischer został desygnowany przez prezydenta Václava Klausa na stanowisko premiera i rozpoczął formowanie gabinetu^[9].

8 maja 2009 prezydent dokonał oficjalnego zaprzysiężenia gabinetu Jana Fischera. W jego skład weszli członkowie trzech partii, które udzieliły mu poparcia: Obywatelskiej Partii Demokratycznej, Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej i Partii Zielonych. W swoim przemówieniu premier do głównych celów nowego gabinetu zaliczył doprowadzenie do końca przewodnictwa Czech w Unii Europejskiej, przygotowanie budżetu oraz zapewnienie sprawnego funkcjonowania do czasu powołania nowego rządu. Gabinet miał sprawować władzę do czasu wcześniejszych wyborów parlamentarnych w październiku 2009^[10][11]. Jednak w związku z decyzją Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności wcześniejszych wyborów, obowiązki szefa rządu miał pełnić do czasu wyłonienia nowego gabinetu po wyborach parlamentarnych przeprowadzonych w maju 2010.

25 czerwca 2010 Jan Fischer złożył na ręce prezydenta dymisję swojego gabinetu. 28 czerwca 2010 prezydent na stanowisko nowego premiera desygnował Petra Nečasa i powierzył mu misję sformowania kolejnego rządu. Do tego czasu obowiązki premiera pozostały w gestii Jana Fischera^[12]. Rząd Petra Nečasa zaprzysiężony został 13 lipca 2010^[13].

Działalność od 2010

Po odejściu z urzędu Jan Fischer objął stanowisko wiceprezesa Europejskiego Bank Odbudowy i Rozwoju^[5].

W 2013 zdecydował się wystartować w wyborach prezydenckich. W niektórych sondażach wykonywanych na kilka miesięcy przed głosowaniem plasował się na 1. miejscu^[14]. Ostatecznie przegrał w pierwszej turze, otrzymując 16,35% głosów zajął 3. miejsce za Milošem Zemanem i Karelem Schwarzenbergiem^[15].

10 lipca 2013 w nowo powołanym technicznym rządzie Jiříego Rusnoka objął obowiązki wicepremiera i ministra finansów^[5]. Urzędy te sprawował do 29 stycznia 2014.