Jan Węglarz

Jan Węglarz (ur. 24 września 1947 w Poznaniu) – polski matematyk i informatyk, członek rzeczywisty PAN, profesor zwyczajny Politechniki Poznańskiej, wieloletni pełnomocnik dyrektora IChB PAN ds. Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Zajmuje się głównie badaniami operacyjnymi. Jeden z autorów mikrokomputera Elwro 800 Junior^[2].

Jan Węglarz

Data i miejsce urodzenia	24 września 1947 Poznań
Profesor nauk technicznych
Specjalność: informatyka, badania operacyjne
Alma Mater	Uniwersytet A. Mickiewicza Politechnika Poznańska
Doktorat	1974
Habilitacja	1977
Profesura	1983
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Funkcja Jednostka PAN	Prezes (2003–2010) Oddział PAN w Poznaniu
Doktor honoris causa Politechnika Szczecińska – 2001 Politechnika Poznańska – 2006 Uniwersytet Zielonogórski – 2009
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Poznańska
Instytut	Chemii Bioorganicznej PAN
Dyrektor
Instytut	Informatyki Politechniki Poznańskiej
Okres spraw.	1987–2017[1]
Odznaczenia

Życiorys

Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Studiował na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej.

Na Politechnice Poznańskiej pracę zaczął w 1971. Doktorat uzyskał w 1974 a habilitację w 1977. W 1988 uzyskał tytuł profesora nauk technicznych. Trzy lata później został wybrany członkiem korespondentem, a w roku 1998 r. członkiem rzeczywistym PAN^[3]. W 1976 r. założył i był kierownikiem Pracowni Badań Operacyjnych. Następnie od 1995 r kierował Zakładem Badań Operacyjnych i Sztucznej Inteligencji w Instytucie Informatyki Politechniki Poznańskiej. Był także pełnomocnikiem dyrektora Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN ds. Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Był współtwórcą tej jednostki. Centrum to stało się jednym z trzech głównych tego typu centrów w Polsce, będące nie tylko operatorem miejskiej sieci komputerowej POZMAN, ale także krajowej, szerokopasmowej sieci naukowej POL-34^[3].

Jest specjalistą w dziedzinie informatyki, badań operacyjnych oraz nauk decyzyjnych. Jego badania koncentrują się na zagadnieniach związanych z harmonogramowaniem zadań oraz alokacją zasobów, które znalazły zastosowanie praktyczne, zarówno w kontekście technicznym, jak i ekonomicznym. Jest autorem prac dotyczących optymalizacji procesów przydziału zasobów w systemach produkcyjnych i komputerowych. Problemy te obejmowały przydzielanie różnorodnych zasobów, takich jak maszyny, narzędzia, czy wózki w systemach produkcyjnych oraz komponenty infrastruktury komputerowej, takie jak procesory, pamięci i urządzenia peryferyjne. W obu przypadkach jego celem było efektywne zarządzanie ograniczonymi zasobami, aby maksymalizować ich wydajność w realizacji różnych zadań. Zadania te modelował za pomocą struktur matematycznych, które wiązały określone cechy realizacyjne (np. czas wykonania, koszt, prędkość) z ilością przypisanych zasobów. Badania te przyczyniły się do rozwoju metod szeregowania zadań oraz teorii sterowania przydziałem zasobów. Jego osiągnięcia znalazły praktyczne zastosowanie w systemach produkcyjnych, gdzie optymalizacja procesów produkcji była kluczowa, jak również w systemach komputerowych. Zainicjował badania nad wielokryterialnymi zagadnieniami zarządzania zasobami w systemach gridowych oraz współredagował pierwszą monografię poświęconą zarządzaniu zasobami w tych systemach. Wyniki jego prac znalazły odzwierciedlenie w 15 monografiach oraz w ponad 250 artykułach^[3].

Współpracował naukowo z ponad 100 ośrodkami badawczymi na całym świecie, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych i Niemczech. Wielokrotnie zapraszano go do wygłaszania wykładów m.in. w USA, Kanadzie, Japonii, Indiach, Izraelu oraz niemal wszystkich krajach Europy. Łącznie wygłosił ponad 100 referatów na międzynarodowych konferencjach naukowych^[3].

Jest laureatem wielu nagród naukowych, w tym Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz złotego medalu EURO — Stowarzyszenia Europejskich Towarzystw Badań Operacyjnych. Był pierwszym przedstawicielem Europy Środkowo-Wschodniej, który objął funkcję prezydenta tego stowarzyszenia. Działał w PAN jako członek Prezydium PAN w kadencji 2003-2010; Prezes Oddziału PAN w Poznaniu w latach 1999-2010; Zastępca Przewodniczącego i Sekretarz Naukowy Oddziału PAN w Poznaniu w latach 1996-1998^[4]. Od 1991 jest członkiem korespondentem PAN oraz od 1998 członkiem rzeczywistym PAN^[5].

Pełnił funkcję promotora w 20 przewodach doktorskich. Spośród jego doktorantów, ośmiu uzyskało stopień doktora habilitowanego, a sześciu otrzymało tytuł profesora. Dwóch z jego wychowanków, członków Polskiej Akademii Nauk — Jacek Błażewicz i Roman Słowiński — należy do światowej czołówki w swoich dziedzinach specjalizacji, odpowiednio w optymalizacji kombinatorycznej oraz wielokryterialnym wspomaganiu decyzji. Zrecenzował około 40 rozpraw doktorskich, 20 przewodów habilitacyjnych oraz 20 wniosków o nadanie tytułu profesora. Ponadto, jako rzeczoznawca Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, przygotował opinie dla około 150 wniosków. Od 1976 roku profesor Węglarz regularnie prowadzi otwarte seminarium naukowe, w którym licznie uczestniczą przedstawiciele innych krajowych i zagranicznych ośrodków akademickich, w tym osoby przygotowujące rozprawy doktorskie i habilitacyjne. W ramach tego seminarium wygłoszono dotychczas około 800 referatów naukowych^[3]. Artykuły publikował w takich czasopismach jak m.in. „European Journal of Operational Research", „Journal of the Operational Research Society" oraz „Annals of Operations Research"^[6][7].

Członek towarzystw naukowych[3]:

• American Mathematical Society (od 1977 r., stały recenzent "Mathematical Reviews");
• Operations Research Society of America - ORSA, od 1999 r., po połączeniu z The Institute of Management Science - INFORMS (associate member od 1982, full member od 1990 r.);
• The Association of European Operational Research Societies -EURO (reprezentant Polski w EURO Council od 1982 r., członek Executive Committee w latach: 1996-1999, w tym prezydent w kadencji 1997-98);
• International Federation of Operational Research Societies - IFORS - siostrzana federacja z IFAC i IFIP, choć najstarsza i największa (przedstawiciel Polski w Board of Representatives od 1990 r.);
• Trans-European Research and Academic Networking Association TERENA (przedstawiciel Polski od 1996 r.);
• Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego, Polskiego Towarzystwa Informatycznego.

Był członkiem komitetu naukowego I i II Konferencji Smoleńskiej (z lat 2012, 2013), dotyczących katastrofy samolotu Tu-154 w Smoleńsku z 10 kwietnia 2010^[8][9].

W 2021 został przewodniczącym Rady Społecznej przy Arcybiskupie Poznańskim^[10].

Życie prywatne

Jego ojciec, Józef Węglarz, również był profesorem Politechniki Poznańskiej^[11][12].

Odznaczenia, wyróżnienia i doktoraty honoris causa

Przyznano mu następujące odznaczenia państwowe:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1991)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1997)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2004)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2019)^[13]

Jest laureatem następujących nagród i wyróżnień^[14]:

• Złotego Medalu EURO
• Złotego Medalu University of Missouri-Columbia
• Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej
• Nagrody Wielkiej Pieczęci Miasta Poznania
• Złoty Hipolit (2013)^[15]

Otrzymał doktoraty honoris causa następujących uczelni:

• Politechniki Szczecińskiej (10 grudnia 2001)^[16]
• Akademii Górniczo-Hutniczej (16 października 2002)^[17][18]
• Politechniki Częstochowskiej (22 kwietnia 2005)^[19]
• Politechniki Poznańskiej (14 stycznia 2006)^[20]
• Politechniki Gdańskiej (16 kwietnia 2008)
• Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2 lipca 2008)^[21]
• Uniwersytetu Zielonogórskiego (5 czerwca 2009)^[22]
• Politechniki Śląskiej (12 czerwca 2014)^[23]

W 2016 otrzymał honorowe obywatelstwo Poznania^[24].