Jasenovac (obóz koncentracyjny)

Jasenovac – największy z powstałych w Niepodległym Państwie Chorwackim w czasie II wojny światowej obóz koncentracyjny, założony przez faszystowskich ustaszów w sierpniu 1941.

Zobacz też: Jasenovac (miejscowość).

Jasenovac

Sabirni i radni logor Jasenovac

Typ	obóz koncentracyjny, obóz zagłady
Odpowiedzialny	Chorwacja (Ustasze)
Rozpoczęcie działalności	sierpień 1941
Zakończenie działalności	21 kwietnia 1945
Terytorium	Chorwacja
Miejsce	Jasenovac
Liczba podobozów	5[1]
Narodowość więźniów	Serbowie, Żydzi, Romowie, antyfaszyści chorwaccy, Boszniacy
Liczba ofiar	ok. 77 000 do 99 000[2] Serbowie: 45 000 – 52 000 Romowie: 15 000 – 20 000 Żydzi: 12 000 – 20 000 Chorwaci oraz bośniaccy muzułmanie: 5000 – 12 000
Wyzwolony przez	Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii
Położenie na mapie Niepodległego Państwa Chorwackiego Jasenovac
45,294444°N 16,827778°E
Strona internetowa

Budowa składającego się z pięciu podobozów rozproszonego na obszarze prawie 240 km² kompleksu obozowego Jasenovac trwała od sierpnia 1941 do lutego 1942. Dwa najstarsze podobozy Krapje i Bročica zostały zlikwidowane w listopadzie 1941. Jeden z największych obozów koncentracyjnych w Europie^[3], określany mianem „Auschwitz Bałkanów” i „jugosłowiańskiego Auschwitz”^[4].

Trzy nowo wybudowane podobozy działały do końca wojny:

• Ciglana (Jasenovac III)
• Kozara (Jasenovac IV)
• Stara Gradiška – obóz kobiecy (Jasenovac V)

W skład kompleksu obozowego wchodziły także rozległe tereny na drugim brzegu rzeki Sawy w okolicach miejscowości Donja Gradina i obóz dla dzieci Sisak, w którym zginęło ich prawdopodobnie między 1100 a 1700^[5]. Od 10 maja 1942 roku komendantem był Miroslav Filipović-Majstorović, franciszkanin usunięty z zakonu w lipcu 1942, lecz nie ekskomunikowany z Kościoła katolickiego^[6][7]. Powszechnie nazywany był bratem szatanem^[8]. Mordował ludzi gołymi rękami^[9]. Całkowita liczba ofiar – według różnych źródeł – waha się od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy. Natomiast nie ulega wątpliwości fakt, że ogromną większość pomordowanych stanowili Serbowie. W obozie Jasenovac więzieni i zabijani byli również Żydzi, Romowie oraz niektórzy należący do ruchu oporu Chorwaci^[10][11][12].

Dla oszczędzania kul podrzynano więźniom gardła – w zawodach urządzonych w obozie 28 sierpnia 1942 zwyciężył były franciszkanin Petar Brzica, późniejszy członek organizacji Križari (Krzyżowcy), który specjalnym nożem nazywanym serbosiek w ciągu jednej doby poderżnął gardło co najmniej 670 (sam twierdził, że 1360) nowo przybyłym więźniom^[13][14].

Zobacz też

• Ludobójstwo Serbów w Niepodległym Państwie Chorwackim