Jelena Lozanić Frotingham

Jelena Lozanić Frotingham cyr. Јелена Лозанић Фротингхам (ur. 12 marca 1885 w Belgradzie, zm. 6 lutego 1972) – serbska działaczka humanitarna i na rzecz praw kobiet, pielęgniarka i pisarka. Podczas I wojny światowej wyjeżdżała z Serbii do Stanów Zjednoczonych, aby zbierać dary dla żołnierzy i sierot. Po zakończeniu wojny założyła sierociniec w Guéthary we Francji, gdzie opiekowała się sierotami hiszpańskiej wojny domowej. Została odznaczona Orderem Orła Białego, najwyższym odznaczeniem Serbii.

Helen Losanitch Frothingham

Јелена Лозанић Фротингхам

Data i miejsce urodzenia	12 marca 1885 Belgrad
Data śmierci	6 lutego 1972
Odznaczenia

Życiorys

Jelena Lozanić urodziła się 12 marca 1885 roku w Belgradzie w Królestwie Serbii jako córka Stanki i Simy Lozanicia^[1]. Ojciec był serbskim chemikiem, prezesem Serbskiej Akademii Królewskiej i pierwszym rektorem Uniwersytetu w Belgradzie. Pełnił również funkcję ministra spraw zagranicznych i ministra przemysłu. Jelena była najmłodsza z trójki rodzeństwa. Brat Milivoje S. Lozanić (1878–1963) został wykładowcą i chemikiem, a Ana Marinković (1881–1973) malarką^[2].

W 1910 roku Lozanić została sekretarzem Narodowego Związku Serbskich Kobiet. W tym samym roku uczestniczyła w Drugiej Międzynarodowej Konferencji Kobiet Socjalistycznych w Kopenhadze jako delegat Rady Serbskich Kobiet. Podczas VI Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia Kobiet w 1911 roku w Sztokholmie uczestniczyła w dyskusji na temat edukacji kobiet oraz związku pomiędzy problemami kobiet, a nauczaniem w Serbii^[1].

W latach 1912–1913 podczas wojen bałkańskich Lozanić pracowała w sierocińcu „Świętej Heleny” i ukończyła kurs pielęgniarski, aby pomóc w opiece nad rannymi w ośrodku dla rekonwalescentów we Vračarze^[1].

W 1914 roku po rozpoczęciu kampanii serbskiej podczas I wojny światowej Lozanić uciekła z rodziną do Niszu, wojennej stolicy Serbii. Pracowała tam w szpitalu, a w listopadzie 1914 roku Serbski Czerwony Krzyż wyznaczył ją na przedstawiciela, który miał zabiegać o pomoc humanitarną w Stanach Zjednoczonych. W styczniu 1915 roku odbyła podróż po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie^[3]. Po założeniu organizacji nazwanej Serbskim stowarzyszeniem opieki nad dziećmi, Lozanić odbyła w latach 1915–1920 trzy podróże do obu Ameryk, aby zebrać fundusze i pomoc dla uchodźców, w tym żywność, odzież i sprzęt medyczny do walki z tyfusem i gruźlicą^[4]. Współpracowała również z Komitetem ds. Pomocy Serbii, który miał siedzibę w Kalifornii i północnej Francji, aby uzyskać bydło mleczne i zboże dla serbskich rolników^[5].

W Serbii Lozanić zakładała szpitale polowe^[6]. Kiedy wojna się skończyła, została wyznaczona na szefa Państwowego Komitetu Pomocy i przede wszystkim koncentrowała się na zakładaniu domów dla sierot wojennych^[1]. Wróciła do Stanów Zjednoczonych, gdzie spotkała pracownika amerykańskiego Czerwonego Krzyża Johna Whipple Frotinghama, który znał problemy Serbii, bo podróżował po niej w latach 1917–1919^[7][8].

Pod koniec 1920 roku Lozanić i Frotingham zaręczyli się^[9] i pobrali 3 stycznia 1921 roku podczas podwójnej ceremonii w soborze św. Mikołaja na Manhattanie i w kościele Zbawiciela na Brooklynie. Po ślubie para nadal współpracowała przy projektach humanitarnych, mieszkając przez cały rok w swoim domu w Greenburgh w hrabstwie Westchester. Tam w 1923 roku urodziła się ich córka Anna. Część roku para spędzała w posiadłości w Guéthary we Francji. Podczas hiszpańskiej wojny domowej para oddała swój dom w Guéthary na sierociniec i ośrodek dla dzieci rozdzielonych z rodzinami. Gdy zarówno ojciec, jak i mąż zmarli w 1935 roku^[2], wróciła z córką do Greenburgh^[1][10].

W 1941 roku założyła Komitet Amerykańskich Przyjaciół Jugosławii, który później stał się Jugosłowiańskim Funduszem Pomocy^[1][7]. W 1970 roku został opublikowany zbiór jej listów do rodziny, które wysyłała podczas podróży do Stanów Zjednoczonych w okresie I wojny światowej. Książka otrzymała tytuł Dobrotvorne misije za Srbiju^[3].

Zmarła we Francji 6 lutego 1972 roku^[1].

Odznaczenia

W 1920 roku za działalność humanitarną została odznaczona najwyższym odznaczeniem Serbii Orderem Orła Białego^[10].