Jerzy Augustyński (prawnik)

Jerzy Stanisław Augustyński (ur. 22 marca 1908 w Sanoku, zm. 11 listopada 1939 w Piaśnicy) – polski prawnik, działacz Polonii gdańskiej, urzędnik Polskiej Agencji Eksportu Drewna (Paged) w Gdyni.

Jerzy Augustyński

Epitafium w Piaśnicy
Data i miejsce urodzenia	22 marca 1908 Sanok
Data i miejsce śmierci	11 listopada 1939 Piaśnica
Rodzaj działalności	doradztwo prawne, handel międzynarodowy
urzędnik
Przynależność	Polska Agencja Eksportu Drewna "Paged"
Okres sprawowania	od 1936 do 1939

Życiorys

Pochodzenie i wykształcenie

Urodził się 22 marca 1908 w Sanoku^[1]. Był synem Jana Augustyńskiego i Stefanii z d. Nalepa (1878-1965), wnukiem Wojciecha Augustyńskiego, wójta Odporyszowa. Miał młodszego brata Witolda. Podczas I wojny światowej przebywał wraz z bliskimi w Salzburgu, gdzie ojciec organizował szkolnictwo polskie dla uchodźców z Małopolski. Pod koniec wojny powrócił z rodziną do Sanoka, gdzie ojciec uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriackich.

W 1920 jako uczeń chlubnie uzdolniony ukończył II klasę w Państwowym Gimnazjum w Sanoku^[2]. W tym czasie jego ojciec, będący profesorem w tej szkole, znalazł się w gronie kilku pedagogów z tej placówki, których skierowano do pracy w polskich szkołach na obszarze byłego zaboru pruskiego. Wobec tego w połowie marca 1920 Jerzy przeprowadził się z rodziną do Nakła, a następnie do Grudziądza, gdzie jego ojciec był dyrektorem tamtejszego gimnazjum. W 1926 ukończył Gimnazjum Klasyczne w Grudziądzu, następnie zamieszkał z rodzicami w Gdańsku. Brał czynny udział w pracy społecznej rodziców, angażując się w życie Polonii gdańskiej. W tym czasie ojciec był dyrektorem Gimnazjum Polskiego i wiceprezesem Polskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku, a matka prowadziła działalność w Towarzystwie Polek, które opiekowało się świetlicami dla polskiej młodzieży^[3]. Rodzina Augustyńskich utrzymywała bliskie relacje ze Stanisławą Przybyszewską^[4][5]. Stefania Augustyńska była jej przyjaciółką i opiekunką^[6]. Witold Augustyński był osobistym uczniem pisarki^[7], znał także jej ojca Stanisława Przybyszewskiego^[8].

Praca zawodowa i społeczna

W 1930 podjął studia na Wydziale Prawa i Ekonomii Sorbony w Paryżu. Tam ożenił się z Allą (ur. 9 lutego 1909, zm. 1 maja 1979), z którą miał syna Jerzego Augustyńskiego - fotooperatora, autora filmów dokumentalnych. Po ukończeniu studiów zatrudnił się w Polskiej Agencji Eksportu Drewna (Paged) w Gdyni. W latach 1936–1939 mieszkał w Sopocie, przy Eisenhardtstraße 7 (obecnie ul. Chopina) w dwupiętrowej willi czynszowej wzniesionej w 1905 przez sopocką firmę projektowo-budowlaną Wilhelma Lippke. W bliskim sąsiedztwie znajdował się Dom Polski, centrum życia sopockiej Polonii^[9]. Jerzy Augustyński angażował się w działalność społeczno-oświatową jako kierownik Misji Dworcowej i Portowej, wiceprezes Koła Pracy Kobiet, członek Polskiego Związku Zachodniego, Gminy Polskiej i od 1937 Gminy Polskiej Związku Polaków, Koła Przyjaciół Harcerstwa^[10], Związku Pracowników Kupieckich^[11]

Był kierownikiem świetlicy polskiej na Oruni. Celem świetlic było „zapewnienie rozrywki młodzieży polskiej oraz zaznajomienie jej z geografią i historią rodzinnego kraju, z polskim obyczajem ludowym. Każda ze świetlic urządzona została w innym stylu regionalnym. Do świetlic uczęszczała przeważnie młodzież robotnicza, pracująca w firmach niemieckich, stąd zadaniem prowadzących było wychowywanie jej w duchu polskości. Organizowano pogadanki, wieczornice, przedstawienia amatorskie, a także propagowano polską książkę i czytelnictwo przy aktywnym udziale Jana Augustyńskiego^[12]. Główną protektorką świetlic była zaś Leonia Papée, żona komisarza generalnego, siostra majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.

Śmierć

Polacy aresztowani w Gdyni we wrześniu 1939

Egzekucja polskich jeńców w Piaśnicy w listopadzie 1939

Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do ochotniczego oddziału obrony Gdyni, gdzie został aresztowany 14 września 1939. Przebywał kolejno: w obozie tzw. Sammelkonzentrationslager der polnischen Intelligenz, zorganizowanym w Etapie Emigracyjnym w Gdyni-Grabówku, w więzieniu w Gdańsku (areszt śledczy), od listopada w więzieniu w Wejherowie. 11 listopada 1939 został zamordowany w Piaśnicy k. Wejcherowa^[13]. Osierocił 6-letniego syna Jerzego i żonę Allę.

Upamiętnienie

Miejsce zbiorowego pochówku w Piaśnicy, grupa A

Zbiorowa mogiła zamordowanych przez hitlerowców niemieckich w Piaśnicy

W 1946 dokonano ekshumacji zwłok Jerzego Augustyńskiego, umieszczono je w trumnie nr 150 i pochowano w zbiorowej mogile w lesie Piaśnickim, grupa A.