Kępkowiec białawy

Kępkowiec białawy (Lyophyllum connatum (Schumach.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)^[1].

Kępkowiec białawy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kępkowcowate
Rodzaj	kępkowiec
Gatunek	kępkowiec białawy
Nazwa systematyczna
Lyophyllum connatum (Schumach.) Singer Schweiz. Z. Pilzk. 17: 55 (1939)

Blaszki kępkowca białego

Owocniki tworzą gęste kępy

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lyophyllum, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1803 r. Heinrich Christian Friedrich Schumacher nadając mu nazwę Agaricus connatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1939 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Lyophyllum^[1]. Synonimy naukowe:^[2]:

• Agaricus connatus Schumach. 1803
• Agaricus hebepodius Fr. 1821
• Clitocybe connata (Schumach.) Gillet 1874
• Clitocybe connata var. congolensis Beeli 1927
• Gyrophila connata (Schumach.) Quél. 1886
• Clitocybe connata var. hebepodia (Fr.) Sacc. 1887
• Clitocybe connata var. micheliana Bres.
• Gyrophila connata (Schumach.) Quél. 1886
• Lyophyllum connatum (Schumach.) Singer 1939 var. connatum
• Tricholoma connatum (Schumach.) Ricken 1915

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako podblaszek zrosły^[3].

Morfologia

Zazwyczaj owocniki wyrastają kępkami, a ich trzony zrośnięte są u nasady. Czasami zrastają się także kapelusze^[4].

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, za młodu półkulisty, potem wypukły z podwiniętym brzegiem. Na starość staje się rozpostarty z ostrym i często nieregularnie pofałdowanym brzegiem. Powierzchnia gładka, matowa, zamszowo błyszcząca w kolorze od białego do jasnoszarego^[5].

Blaszki

Bardzo gęste, wykrojone, lub krótko zbiegające na trzon. Ostrza równe. Za młodu białe, potem kremowe^[4].

Trzon

Wysokość 4–12 cm, grubość do 2 cm, cylindryczny ze zwężoną podstawą, za młodu pełny, potem pusty. Kolor biały, dopiero u starszych okazów żółknie, powierzchnia matowa i łuskowata^[5].

Miąższ

Biały, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu, jędrny, elastyczny. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny^[6].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki gładkie, elipsoidalne, o rozmiarach 6–7 × 3,5–4 μm^[7].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Korei i Nowej Zelandii^[8]. W Polsce jest pospolity^[4].

Rozwija się w lasach liściastych, mieszanych i iglastych oraz w parkach, na brzegach strumieni i w miejscach wilgotnych. Owocniki wytwarza od sierpnia do października, gromadnie^[3].

Znaczenie

Saprotrof^[3]. W zależności od źródła traktowany jako grzyb jadalny lub trujący. Za jadalny uważany jest np. w atlasach Wojewody^[7] i Dermeka, który podaje, że jadalne są tylko kapelusze i nadają się do zup i marynowania^[6]. Za jadalny uważany jest w Rosji^[9]. Atlas Pavola Škubli uznaje go za grzyb trujący^[5], a w atlasie Gmindera jest notka, że prawdopodobnie zawarta w tym grzybie liofilina jest substancją mutagenną^[10]. W związku z tak niejednoznacznymi opiniami na przydatność spożywczą tego grzyba należy go uważać za grzyb niejadalny, tym bardziej, że może być pomylony z trującymi lejkówkami.

Gatunki podobne

• lejkówka liściowa (Clitocybe phyllophila) – jest mniejsza, ma pilśń przy podstawie trzonu i anyżowy zapach^[5].
• lejkówka jadowita (Clitocybe rivulosa) – jest mniejsza, po dojrzeniu lejkowata, a po uszkdzeniu zmienia kolor na różowoczerwony^[5].
• bruzdniczek największy (Clitopilus prunulus) – ma różowawe blaszki^[5].

Podblaszek zrosły często mylony jest z białymi lejkówkami. W pewny sposób można go od nich odróżnić reakcją z siarczanem żelazowym: podczas niej lejkówki barwią się na fioletowo, podblaszek nie wchodzi tę w reakcję^[10].