Kalif

Kalif (arab. ħalifa, „następca”) – w islamie sunnickim tytuł następców Mahometa, czyli przywódców muzułmańskich społeczności państwowo-religijnych zwanych kalifatami. Pierwotnie obejmowały one wszystkich muzułmanów, z czasem się to zmieniło^[1].

Ten artykuł dotyczy Kalifów. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Historia

VII–XVI wiek

Między innymi: Kalifowie prawowierni.

Według sunnitów pierwszym kalifem po śmierci Mahometa w 632 roku został Abu Bakr, po którego wyborze doszło do sporu o sukcesję, a następnie do rozłamu wewnątrz wyznawców islamu na szyitów i sunnitów. Kalifowie szybko zaczęli tracić władzę polityczną nad rozrastającym się imperium muzułmańskim. W 909 powstał szyicki kalifat w Kairze, zniszczony przez Saladyna w 1171. W 929 roku emir Kordoby, Abd ar-Rahman III, ogłosił się kalifem, jednak jego kalifat rozpadł się już w 1031.

W 1258 po zdobyciu Bagdadu przez Mongołów zginął kalif Al-Mustasim. Instytucję kalifatu przywrócono dopiero trzy lata później w Kairze, jednak odtąd kalif nie sprawował już żadnej władzy politycznej. Tureccy sułtani z dynastii Osmanów przejęli tytuł kalifa po podboju Egiptu w 1517 roku^[1].

XIX i XX wiek

Instytucję kalifatu próbował przywrócić sułtan osmański Abd-ul-Hamid II. Tytułu tego używali również jego następcy. Ostatni osmański kalif, Abdülmecid II, został obalony przez republikański rząd Turcji w 1924 – po powstaniu Republiki Tureckiej nowe władze ogłosiły koniec instytucji kalifatu^[1]. Dwa dni po zniesieniu Kalifatu Tureckiego przez Tureckie Zgromadzenie Narodowe (3 marca 1924 r.), król Hidżazu Husajn Ibn Ali ogłosił się kalifem w zimowej rezydencji swego syna, Abd Allaha, w Szunie w Transjordanii. Idea wskrzeszenia kalifatu upadła w tym samym roku, wraz z podbojem państwa Hidżazu przez Saudyjczyków.

Kalifowie Państwa Islamskiego

Organizacja terrorystyczna i jednocześnie quasi-państwo na terytorium Iraku i Syrii – Państwo Islamskie – ogłosiło 29 czerwca 2014 swojego przywódcę Abu Bakra kalifem wszystkich muzułmanów. Po kilku latach Abu Bakr zmarł, a po nim władzę obejmowali następni i następni kalifowie. Kalifat został uznany jedynie przez organizację Państwo Islamskie i organizacje sojusznicze w innych krajach muzułmańskich. Zdecydowana większość organizacji islamskich odmówiła uznania kalifatu, wytykając błędy formalno-prawne w jego ustanowieniu. Samozwańczy kalifat charakteryzuje się radykalnym sunnizmem, doktryną szybkich i rozległych podbojów terytorialnych oraz bezkompromisową brutalnością, co zbliża go do wczesnego kalifatu arabskiego z VII wieku.

Zobacz hasło kalif w Wikisłowniku

Kalifowie

Osobny artykuł: Lista kalifów.