Karabin maszynowy Bren

Bren – brytyjski ręczny karabin maszynowy projektu czechosłowackiego konstruktora broni Václava Holka.

BREN (Bren)

Państwo	Wielka Brytania
Projektant	Václav Holek
Producent	Royal Small Arms Factory
Rodzaj	ręczny karabin maszynowy
Obsługa	1
Historia
Prototypy	1931–1934[1]
Produkcja	1937 – ?
Dane techniczne
Kaliber	7,7 mm
Nabój	.303 (7,7 × 56 mm R)[2]
Magazynek	łukowy, 30-nab.[2]
Wymiary
Długość	1150 mm[2]
Długość lufy	666 mm[2]
Masa
broni	10,25 kg[2]
Inne
Prędkość pocz. pocisku	730 m/s[2]
Szybkostrzelność teoretyczna	500 strz./min[2]

Kanadyjski żołnierz z Brenem (1945)

Jeden ze współczesnych egzemplarzy Brena

Historia

Bren był produkowaną na licencji odmianą rozwojową czechosłowackiego rkmu ZB vz. 26, dostosowaną do standardowej brytyjskiej amunicji. Nazwa pochodziła od nazw miejscowości Brno, w której znajdowały się zakłady Zbrojovka Brno (producent ZB 26) i Enfield, w których znajdowały się zakłady Royal Small Arms Factory (miały produkować wersję licencyjną). Bren został wybrany jako zwycięzca konkursu na rkm dla armii brytyjskiej, prowadzonego od 1930 do 1934 r., w toku którego konstrukcja broni podlegała kolejnym ulepszeniom^[1]. Pierwszy seryjny Bren został wyprodukowany 3 września 1937, a 4 sierpnia 1938 r. rkm został oficjalnie przyjęty na uzbrojenie armii brytyjskiej^[1][3].

W stosunku do ZB 26 zmieniono nabój na brytyjski .303 cala^[2], poza tym m.in. wydłużono komorę zamkową i uproszczono rozkładanie. Szybkostrzelność teoretyczna uległa zmniejszeniu, lecz wzrosła celność^[1]. Na potrzeby armii brytyjskiej produkowano prawie identyczne wersje Mk I, Mk I* (wymienne oznaczenie Mk IM), Mk II (uproszczony celownik i rezygnacja z teleskopowego dwójnogu na uproszczony o stałych ramionach) i Mk III. W czasie wojny karabin był produkowany również przez australijskie zakłady Lithgow Small Arms Factory oraz przez kanadyjskie zakłady John Inglis w Toronto, gdzie również powstała wersja kalibru 7,92 × 57 mm (dla Chin). W 1944 r. rozpoczęto produkcję lżejszej wersji Mk IV (w stosunku do MK II i MK III skrócono lufę do 56,5 cm)^[3].

Bren był solidny, niezawodny, łatwy w obsłudze i konserwacji. Nie był zbyt ciężki jak na swoją rolę operacyjną i był bardzo celny^[3].

W 1959 r. powstała wersja L4 kalibru 7,62 × 51 mm NATO^[2]. L4 produkowany był w wersjach A1 do A6. Wersje L4A3, L4A4 i L4A6 miały lufy z rowkami przyśpieszającymi chłodzenie w czasie intensywnego prowadzenia ognia.

W czasie II wojny światowej Bren znajdował się na uzbrojeniu armii brytyjskiej i armii państw Wspólnoty Brytyjskiej, a także jednostek innych armii utworzonych na terytorium Wielkiej Brytanii (w tym Wojska Polskiego). Z ok. 30.000 sztuk wyprodukowanych do czerwca 1940 r., większość utracono we Francji, a w Wielkiej Brytanii pozostało w tym okresie jedynie 2300 sztuk^[1]. W szczytowym okresie, po wprowadzeniu 6 czerwca 1941 r. uproszczonego modelu Mk II, produkcja sięgnęła 1000 sztuk miesięcznie^[1].

Po II wojnie światowej był używany między innymi w czasie wojny koreańskiej oraz wojny falklandzkiej. Pozostawał na wyposażeniu armii Jej Królewskiej Mości do lat 90. XX w.^[2], a także indyjskiej, która wykorzystywała je podczas walk w Kaszmirze jeszcze na początku XXI w.

Opis techniczny

Ręczny karabin maszynowy Bren był zespołową bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania oparta na odprowadzaniu gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, ryglowanie przez przekoszenie zamka w płaszczyźnie pionowej^[2]. Zasilanie magazynkowe z magazynka pudełkowego o pojemności 30 naboi (w praktyce ładowano do 29, gdyż część magazynków pochodzących od kooperantów zacinała się przy pełnym załadowaniu^[1]). Lufa wymienna zakończona stożkowym tłumikiem płomieni. Broń standardowo wyposażona w dwójnóg. Mogła być też używana w roli uniwersalnego karabinu maszynowego na specjalnym trójnogu^[1].

Dane taktyczno-techniczne

Wzór	Mk I	Mk I* / Mk IM	Mk II	Mk III	Bren (chiński)	L4
Nabój	.303 (7,7 × 56 mm R)	.303 (7,7 × 56 mm R)	.303 (7,7 × 56 mm R)	.303 (7,7 × 56 mm R)	7,92 × 57 mm Mauser	7,62 × 51 mm NATO
Długość karabinu (mm)	1156	1156	1153	1153	?	?
Długość lufy (mm)	635	635	572	572	?	?
Masa karabinu (kg)	8,68	8,68	?	?	?	?
Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min)	500	540	480	520	?	?
Prędkość początkowa pocisku (m/s)	731	731	?	?	?	?

Zobacz też

• Besal