Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Kina w Krakowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Remove ads

Kina w Krakowie

Historia

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Kinematograf

Pierwszy pokaz „kinematografu” w Polsce odbył się 14 listopada 1896 roku w teatrze miejskim w Krakowie przy placu św. Ducha[1]. Seanse odbywały się w trzech seriach: pierwsza do 29 listopada 1896, druga od 2 do 13 grudnia 1896 i trzecia od 2 do 7 lutego 1897. Wyświetlano filmy z firmy braci Lumière. Pierwszy pokaz składał się z 2 części. W pierwszej pokazano: Śniadanie dziecka, Plac Pocztowy, Mimik z kapeluszem, Kłócące się dzieci, Plac królewski w Madrycie oraz inscenizowaną komedię Oblany ogrodnik. W drugiej wyświetlano m.in.: Polityczny zatarg, Francuską kawalerię, Hiszpańską artylerię, Masarnię Fin du Siècle, Kąpiel w morzu i Kolej żelazną.

Następne pokazy odbyły się rok później w sali recepcyjnej hotelu Kleina przy ul. św. Gertrudy 6 (hotel Monopol) w listopadzie 1897[2].

Do kolejnych pokazów kinowych wykorzystywano zarówno sale teatralne (np. salę Teatru Ludowego przy ul. Rajskiej 12, czy salę Sokoła w Podgórzu), jak i przystosowane pomieszczenia (np. Teatr Letni w Parku Krakowskim, wspomnianą salę w hotelu Kleina oraz od 19 sierpnia 1905 do 1 października 1905 Teatr Fenomen mieszczący się w pocyrkowym budynku przy ul. Starowiślnej).

Rozwój kin w Krakowie

W 1907 spółka Grunwald i Kleinberger zorganizowała pierwsze stałe kino Krakowa – Cyrk Edison działające do 1912.

W 1909 przy ul. św. Tomasza 37 zorganizowano teatr kinematograficzny Orion.

W grudniu 1910 w Pałacu Spiskim (Rynek Główny 34) działał teatr Kineton (kolejne nazwy Złuda i Zachęta[3]).

W 1912 zaczęły powstawać nowoczesne kina. Pod patronatem instytucji społecznych powstały:

  • kinoteatr Excelsior (uruchomione 15 października 1912 w sali przy ul. Rajskiej 12) – działał pod nazwą Bajka od 14 lutego 1913 do drugiego półrocza 1914. W 1914 kino Corso. Po jego likwidacji siedziba Teatru Ludowego,
  • kinoteatr Towarzystwa Szkoły Ludowej (uruchomione 30 października 1912 przy ul. Podwale 6) posiadał salę na ok. 200 miejsc – od II połowy 1916 działał pod nazwą Promień do lat 30. XX w.
Thumb
Wejście do kinoteatru Uciecha w 2010 r.
Thumb
Kino ARS – Sztuka

Następne kina, działające jeszcze do końca XX w. to:

  • Wanda – otwarte 16 listopada 1912 przy ul. św. Gertrudy 5 z dużym, posrebrzanym ekranem o wymiarach 7,5 × 5,5 m i salą na ponad 500 osób[4],
  • Uciecha – otwarte 7 grudnia 1912 przy ul. Starowiślnej 16 z wnętrzem projektu Henryka Uziembły, sala na 430 osób[5].

W 1913 roku otwarto następujące kinoteatry:

  • Kinetofon Edisona – prezentował eksperymentalne filmy dźwiękowe w Starym Teatrze, na początku 1914 został przeniesiony do hotelu Union przy ul. św. Gertrudy 27 (obecnie Hotel Royal),
  • Kino Nowości przy ul. Starowiślnej 21, w latach 30. kino Adria, obecnie Scena Kameralna Starego Teatru,
  • Kino Sokół w Podgórzu,
  • Kinoteatr Wisła na placu Szczepańskim 3 (dawna kawiarnia Bisanza),
  • Teatr świetlny Złuda w Pałacu Spiskim w Rynku Głównym, w miejscu teatru Kineton.

W kwietniu 1914 uruchomiono teatr świetlny Urania przy ul. Stradomskiej 27.

W 1916 otwarto kina:

  • Sztuka – 26 października 1916[6] przy ul. św. Jana 6,
  • Lubicz w dawnym budynku restauracji Johnów przy ul. Lubicz 15 (kolejne nazwy: Reduta, Corso, Słonko, Stella, Gdańsk, po 1945 kino Młoda Gwardia – zlikwidowane na początku lat 80. XX w.),
  • kino Czerwonego Krzyża przy ul. Zielonej 17 (obecnie ul. Sarego), od 1917 pod nazwą Opieka[7].

W 1917 zorganizowano kino Zachęta w Pałacu Spiskim w miejsce kina Złuda, wcześniej teatru Kineton.

Dwudziestolecie międzywojenne

Thumb
Teatr Bagatela w Krakowie
  • 1921 – zbudowano kinoteatr Warszawa, w 1932 r. przebudowano go na kino Atlantic (szeroki ekran, blisko 500 miejsc).
  • 28 stycznia 1921 powstało kino Naukowo-Pouczające przy ul. Smoleńsk 9, mieściło się w sali odczytowej na pierwszym piętrze. Od tego miejsca wywodzi się późniejsza nazwa – kino Muzeum[8], od 1959 kino Studio.
  • 1923 – kino Dom Żołnierza Polskiego przy ul. Lubicz 48, później Dom Żołnierza, następnie operetka.
  • 1926 – kino Charitas przy ul. Lea 55, później Zorza, następnie Maskotka, obecnie w całości Dom Parafialny Księży Misjonarzy.
  • 1926 – kinoteatr Bagatela przy ul. Karmelickiej 2, od 1938 Scala, podczas okupacji tylko dla Niemców, obecnie Teatr Bagatela.
  • 1930 – kino Apollo przy ul. św. Tomasza 11.
  • 1931 – kino Świt przy ul. Zwierzynieckiej 1, w czasie okupacji Urania (tylko dla Niemców), później Melodia (ponad 800 miejsc).
  • 1937 – kino LOPP (Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej) przy ul. Wybickiego 1, po 1945 kino Wolność (ul. 18 Stycznia 1), zlikwidowane w 1994.

Przed wybuchem wojny działało w Krakowie 15 kin.

Więcej informacji Lp., Kino ...

II wojna światowa

W czasie wojny funkcjonowało 8 kin – 6 dla Polaków: Apollo, Atlantic (Warszawa), Stella (Młoda Gwardia), Sztuka, Uciecha, Wanda i 2 dla Niemców: Scala (teatr Bagatela), Urania (Filharmonia).

Kina działające po II wojnie światowej

Thumb
Kino Światowid
Thumb
Budynek kina Wanda (fot. z 2014)
  • Aktualności[12] – w końcu lat 40. w sali Apollo[13], następnie w Nowej Hucie[14].
  • Amfiteatr – przy ul. Szlak 71[15] w Pałacu na Szlaku zbudowanym w 1878 według projektu Antoniego Łuszczkiewicza, siedzibie Radia Kraków w latach 1950–1998, niszczejący obiekt[16] w 2015 kupiła Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera[17][18].
  • Apollo – przy ul. św. Tomasza 11a, zamknięte w 2004[19], obecnie klub Hush Live.
  • Balladyna – w Nowej Hucie[20].
  • Chemik – w budynku administracyjnym Solvay w Borku Fałęckim (ul. Zakopiańska 62), nie istnieje.
  • Cassino – kino letnie przy ul. Zyblikiewicza (wówczas Bitwy pod Lenino)[15].
  • Cracovia – kino letnie przy al. Marszałka Ferdynanda Focha (wówczas Puszkina)[15].
  • DKF Rotunda – przy ul. Oleandry 1, działające od 1971 r. Zamknięte w 2016 r. w związku ze złym stanem budynku i wymówieniem stowarzyszeniu umowy najmu[21].
  • Dom Żołnierza – przy ul. Lubicz 48, nie istnieje, na jego miejscu powstała nowoczesna opera[22].
  • Dworcowe[23]
  • Energetyk[20]
  • Gazownik – przy ul. Gazowej 21[15].
  • Gdańsk – kino działające w latach 50. XX w.[24]
  • Iskierka – przy ul. Żywieckiej[25] 44[26], nie istnieje.
  • Kino 18 – kino studyjne przy ul. Floriańskiej 18/5[27][28].
  • Kinoteatr Wrzos – przy ul. Zamoyskiego 50, jednostka Domu Kultury „Podgórze” (150 miejsc). Zamknięte i wyburzone w 2018[29].
  • Kleparz – przy ul. Lubelskiej 27[15].
  • Kolejarz[20]
  • Kolorowe – w Nowej Hucie[30].
  • Krakus – przy al. Krasińskiego 18[15].
  • Kultura – w pałacu „Pod Baranami”; od 1969 w jego miejscu działa kino „Pod Baranami”.
  • Maskotka – przy ul. Lea 55 (wówczas Dzierżyńskiego), nie istnieje, zlikwidowane na początku lat 80. XX w.
  • Melodia – działało w budynku Filharmonii krakowskiej[31] przy ul. Zwierzynieckiej 1[26], nie istnieje.
  • Miniaturka – przy ul. Franciszkańskiej 1[15].
  • Młoda Gwardia – przy ul. Lubicz 15, zlikwidowane na początku lat 80. XX w.
  • Nowa Huta[23][32]
  • Orion[30] – w Podłężu[33].
  • Dźwiękowe kino Oświatowe – ul. Garncarska 1[13].
  • Pasaż – działało w Pasażu Bielaka (Rynek Główny 9) otwarte 23 lipca 1974[34], zamknięte w 2008[35][36].
  • Podwawelskie – działało na os. Podwawelskim, przy ul. Komandosów, nie istnieje.
  • Prokocim[20] – przy ul. Bieżanowskiej 71[33], w latach 70. ZZK Prokocim[37]
  • Przyjaźń[38]
  • Puchatek – kino parkowe[39].
  • Robotnik[32] – w Czyżynach[40], uruchomione w kwietniu 1951 pierwsze w Polsce kino hotelowe[41].
  • Stal[42] – działało w Nowej Hucie[43] od 26.02.1951[44], obecnie sala gimnastyczna XVI Liceum Ogólnokształcącego (os. Willowe 1).
  • Studio[14] – przy ul. Smoleńsk 9 (wcześniej Muzeum[3])
  • Swoszowianka[20]
  • Sygnał – kino w Ogrodzie Strzeleckim[15].
  • Sztuka – przy ul. św. Jana 6, działało do 7 maja 2012 roku jako jedna z kilku sal kinowych w Centrum Kinowym ARS[45].
  • Światowid – działało w Nowej Hucie, Osiedle Centrum E od 1957[46] do 1992 roku jako jedno z dwóch dużych nowohuckich kin tamtego okresu. W latach 2008–2013 siedziba Krakowskiego Oddziału Muzeum Historii Polski, od 2013 siedziba Muzeum PRL-u.
  • Bliźniacze kino Świt (na Osiedlu Teatralnym 10) rozpoczęło swoją działalność w 1953[47]. Działało do 2002[41]. Od 2013 po remoncie w dużej sali kinowej działa supermarket, mała sala kinowa została przekształcona w „Filmową Café”.
  • Tęcza – przy ul. Praskiej 52.
  • Uciecha – przy ul. Starowiślnej 16, obecnie klub nocny Shine.
  • Ugorek – na os. Ugorek, nie istnieje. Później w tym miejscu ciucholand, następnie Centrum Kultury Ugorek (działało w 2013 r. przez kilka miesięcy), obecnie jest tam dom kultury dla dzieci.
  • Wanda – przy ul. św. Gertrudy 5, obecnie supermarket Mila.
  • Warszawa – przy ul. Stradomskiej 15, działa w tym miejscu kompleks sportowo-wypoczynkowy.
  • Wiedza – przy ul. Bulwarowej 17 w Nowej Hucie[26], następnie pod taką nazwą w Krakowskim Domu Kultury (Pałac Pod Baranami, Rynek Główny 27)[48].
  • Wisła – działało od 1959[49] do końca lat 80. XX w. na rogu ulic Podgórskiej i Gazowej w budynku z XIX w. (ul. Gazowa 21), obecnie klub.
  • Wolność – przy pl. Inwalidów (wówczas plac Wolności), zlikwidowane w 1994. Następnie klub nocny disco, obecnie Fitness Club[31].
  • Zdrowie[30]
  • Zryw[42] – w Nowej Hucie (Łęg)[43].
  • Zuch[14] – przy ul. Krowoderskiej 8. Pod koniec lat 70. XX wieku nazwę zmieniono na Szkolne kino Studyjne, a od 1996 do czerwca 2009 kino funkcjonowało jako Paradox.
  • Związkowiec – przy ul. Grzegórzeckiej 71, działało od pierwszej połowy lat 50. XX w.[50][51], nie istnieje, funkcjonował jako hala widowiskowa[31]. Została wznowiona działalność po przeprowadzeniu inwestycji przez miasto[52][53] – funkcjonuje jako Teatr Variété, pierwszy muzyczny teatr w Krakowie[54].
  • Krakowskie Centrum Kinowe ARS – przy ul. św. Tomasza, wznowiło działalność 18 sierpnia 1995. Posiadało 5 sal: Gabinet (32 miejsca), Kiniarnia (30 miejsc), Salon (20 miejsc), Aneks (50 miejsc), Reduta – kinoteatr w tzw. sali Saskiej (171 miejsc). Zostało zamknięte z końcem 2018 r. Trwają poszukiwania nowej siedziby[55].
  • Cinema City w wyburzonej galerii Plaza posiadało 9 sal, 2664 miejsca; IMAX działał w galerii Plaza od 12 grudnia 2001, posiadał amfiteatralnie zbudowaną salę kinową z ekranem o wymiarach 24 m szerokości i 18 m wysokości[56], 424 miejsca.
Remove ads

Kina działające

Thumb
Kino Kijów
Thumb
Kino Sfinks
Thumb
Kino Cinema City Kazimierz w Krakowie
  • Kijów (obecnie Kijów.Centrum) – przy al. Zygmunta Krasińskiego 34, działające od 1967. Posiada trzy sale: Główną (828 miejsc), Studio (32 miejsca) oraz klub Off Kijów. Przed przebudową sala główna posiadała jeszcze więcej miejsc (ok. 920).
  • Agrafka – kino studyjne, znajdujące się przy ul. Krowoderskiej 8, w budynku krakowskiego ogniska polskiej YMCA (109 miejsc).
  • Mikro – kino studyjne przy ul. Lea 5, działające od 1959 roku[57]. Od 7 kwietnia 1984 funkcjonujące jako Klub Sztuki Filmowej „Mikro&mikroffala”. Posiada 2 sale: Mikro (123 miejsca), Mikroffala (14 miejsc). Od 30 listopada 2013 posiada oddział w Galerii Bronowice przy ul. Stawowej 61 – mini kino studyjne „Mikro w Galerii” (35 miejsc)[58].
  • Paradox – kino studyjne działające przy ul. Krupniczej 38 (między 1996 a 2009 w budynku krakowskiego ogniska polskiej YMCA przy ul. Krowoderskiej 8) (60 miejsc).
  • kino „Pod Baranami” – kino studyjne, znajdujące się w Pałacu Pod Baranami. Rozpoczęło działalność w 1969. Od 1993 do 2003 było częścią Centrum Filmowego Graffiti. Posiada trzy sale: Białą (30 miejsc), Czerwoną (128 miejsc), Niebieską (102 miejsca) oraz od 2017 w ramach projektu BARANY W MOSie kino przy ul. Rajskiej 12 w Małopolskim Ogrodzie Sztuki[59] (funkcjonowało wcześniej w strukturach Teatru im. Juliusza Słowackiego jako 13Plus, 78 miejsc).
  • Sfinks – kino studyjne na os. Górali 5, działające od 1959 roku[60] (98 miejsc).
  • Kika – najmłodsze kino studyjne, przy ul. Ignacego Krasickiego 18. Kino rozpoczęło działalność 27 stycznia 2012[61] (kinokawiarnia, pięć sal: sala KIKA – 44 miejsca[62], sala PUFA – 12 miejsc[63], sala SOFA – 20 miejsc[62], sala BIBA – 49 miejsc[62], sala CAFE – 20 miejsc[62]).
  • sieć Cinema City:
  • Multikino – przy ul. Dobrego Pasterza 128. Posiada 12 sal, 2926 miejsc.

Kina letnie

Remove ads

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads