Kończyce Wielkie (Ostrawa)

Kończyce Wielkie^[1] (cz. Kunčice, przed 1908 Velké Kunčice^[2], niem. Gross Kunzendorf) – jedna z 37 części miasta statutarnego Ostrawy, stolicy kraju morawsko-śląskiego, we wschodnich Czechach. Jest to także jedna z 39 gmin katastralnych w jego granicach o nazwie Kunčice nad Ostravicí i powierzchni 787,97 ha^[3]. Populacja w 2001 wynosiła 800 osób^[4], zaś w 2010 odnotowano 444 adresów^[5].

Ten artykuł dotyczy miejscowości w Czechach. Zobacz też: wieś w Polsce.

Kończyce Wielkie
Kunčice

Część miasta Ostrawy
Wieża ciśnień i remiza strażacka
Herb
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Powiat	Ostrawa-miasto
Miasto	Ostrawa
W granicach Ostrawy	1 lipca 1941
Powierzchnia	7,8797 km²
Populacja (2001) • liczba ludności	800
• gęstość	101,5 os./km²
Kod pocztowy	719 00
Położenie na mapie Ostrawy Kończyce Wielkie Kunčice
Położenie na mapie Czech Kończyce Wielkie Kunčice
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Kończyce Wielkie Kunčice
49°47′25″N 18°17′31″E

Największy w Czechach głaz narzutowy o wadze 17,5 t

Położona jest w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego, na prawym brzegu Ostrawicy. Stanowi jedną z 8 części składających się na miejski obwód Śląskiej Ostrawy. Przed przyłączenie do Ostrawy w 1941 roku samodzielna gmina.

Znana jest głównie dzięki ogromnemu kompleksowi hutniczemu Nowa Huta.

Demografia[4]

Rok	1869	1880	1890	1900	1910	1921	1930	1950	1961	1970	1980	1991	2001
Liczba ludności	1127	1286	1627	2462	2460	2408	3422	5370	2233	1162	1045	859	800

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Cunczindorf^[6][7][8][9]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Nazwa pochodzi prawdopodobnie od imienia niemieckiego założyciela (Kunek, Kunc nebo Kunč), a końcówka -dorf (niem. wieś) wskazuje, że pierwszymi osadnikami byli przybysze z Niemiec. Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Aż do XV wieku wieś była w posiadaniu książąt cieszyńskich. W 1508 roku wieś nosiła nazwę Velký Kunčice (sąsiednie Kończyce Małe zaś Malý Kunčice) i sprzedana została Janowi Sedlnickiemu z Heraltic. Odtąd miejscowość zmieniała właściciela często. Jeden z nich, Ewa Czelowna z Czechowic, na początku XVII wieku wybudowała w miejscu pierwotnej twierdzy renesansowy zamek, który jednak uległ spaleniu w 1999 roku.

Już w 1447 roku wzmiankuje się istnienie kościoła, co jednak nie ponawia się w następnych latach, gdy Kończyce Wielkie przypisywane są parafii racimowskiej (oprócz okresu 1654-1784, kiedy należały do parafii ostrawsko-polskiej). W 1884 otwarta zostaje miejscowa szkoła.

Do XIX wieku jej mieszkańcy trudnili się głównie rolnictwem, następnie pracą w okolicznych kopalniach i hutach Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego, mimo to same Kończyce Wielkie zachowały charakter wiejski, rolniczy.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 166 budynkach mieszkalnych w Kończycach Wielkich na obszarze 810 hektarów mieszkało 2462 osób. co dawało gęstość zaludnienia równą 304 os./km², z tego 2364 (96%) mieszkańców było katolikami, 70 (2,8%) ewangelikami a 28 (1,1%) wyznawcami judaizmu, 2187 (88,8%) było czesko-, 210 (8,5%) polsko- a 17 (0,7%) niemieckojęzycznymi^[2]. Do 1910 liczba budynków wzrosła do 173 a mieszkańców spadła do 2460, z czego 2417 było zameldowanych na stałe, 2349 (95,5%) było katolikami, 89 (3,6%) protestantami, 21 (0,9%) żydami a 1 innej religii lub wyznania, 2223 (90,4%) było czesko-, 169 (6,9%) polsko-, 23 (0,9%) niemieckojęzycznymi a 2 posługiwało się innymi językami^[10].

W 1920 roku miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji, a w 1939 w granicach Protektoratu Czech i Moraw. 1 lipca 1941 roku gmina została przyłączona do Morawskiej Ostrawy. Spod administracji niemieckiej Kończyce Małe wydostały się wraz z dotarciem Armii Czerwonej 1 maja 1945 roku.

W latach 50. XX wieku wybudowano tu ogromny kompleks hutniczy zwany Nową Hutą, który diametralnie zmienił charakter Kończyc Wielkich na przemysłowy.

Osobny artykuł: Nowa Huta (Ostrawa).

Herb i pieczęć

Gminna pieczęć przedstawiała literę K z dwiema gałązkami, nad którymi znajdowała się korona. W 1870 gmina używała znaku boskiego oka i liter MK. Od XIX wieku w pieczęci znajdowała się postać Jana Nepomucena a od 1920 roku śląskiego orła.