Królestwo Rwandy

Królestwo Rwandy (fr. Royaume du Rwanda, ang. Kingdom of Rwanda) – historyczne królestwo na terenach obecnej Republiki Rwandy^[1] powstałe na przełomie XV/XVI wieku. Od 1894 roku stanowiło terytorium zależne Niemiec, następnie Belgii. Królestwo istniało do stycznia 1961 roku, kiedy to po przeprowadzonym referendum zostało ogłoszone republiką, która rok później stała się niepodległym państwem^[1][2]. Większość mieszkańców stanowił rolniczy lud Hutu, natomiast z ludu Tutsi wywodziła się tamtejsza arystokracja (w tym rządząca dynastia)^[3].

Królestwo Rwandy

Royaume du Rwanda

XV/XVI w. – 1961
Herb Flaga
Ustrój polityczny	monarchia
Stolica	Nyanza
Data likwidacji	styczeń 1961
Władca	Kigeli V
Powierzchnia	26 340 km²
Populacja (1961) • liczba ludności	2 998 325
• gęstość	113,83 os./km²
Kod ISO 3166	RW
Waluta	frank rwandyjski (RWF)
Język urzędowy	kinyarwanda, francuski
Położenie na mapie

Pierwszymi mieszkańcami terytorium królestwa byli najprawdopodobniej Pigmeje Twa. Od I wieku n.e. na te tereny zaczęli napływać osadnicy Hutu, a od XIV–XV w. pasterze z ludu Tutsi^[4].

Historia

Najprawdopodobniej tereny królestwa były zaludniane pierwotnie przez pigmejską grupę etniczną ludu Twa (zamieszkującą również okoliczne tereny stanowiące dzisiaj obszary Burundi, Demokratycznej Republiki Konga i Ugandy^[5]), lud ten zajmował się głównie garncarstwem^[4]. Od I wieku n.e. na tym terytorium zaczęli się również pojawiać osadnicy ludu Hutu^[4] (według innych źródeł między V a XI wiekiem^[4]), a od około XIV wieku zaczęła z północy napływać ludność Tutsi^[4].

Władcy ludu Tutsi

Według legend, pierwszym królem ludu Tutsi był Kigwa, który miał być zesłany z nieba^[6]. Kigwa, by ustanowić swój boski autorytet, miał ustanowić abiru – sąd złożony z muzyków i rytualistów, który to miał się stać pierwszą religijno-polityczną instytucją na wczesnych terenach Rwandy^[6]. Natomiast zgodnie z tradycją, pierwszym twórcą imperium miał być Gihangi (którego pojawienie się miało być równoznaczne z pojawieniem się cywilizacji)^[4]. Miał on być postacią biegłą w: polityce, religii oraz technologii. Według historyka Jana Vasiny zarówno postać Kigwy, jak i Gihangi jest dyskusyjna, z racji ich legendarności, a także braku bezpośrednich dowodów historycznych^[6].

Początki królestwa

Zgodnie z tradycją, na przełomie XV i XVI wieku, przywódca Tutsi Ruganzu I Bwimba założył królestwo w regionie Bwanacambwe (niedaleko dzisiejszej Kigali)^[1]. XVI wiek jest również uznawany za schyłek migracji ludu Tutsi na tych terenach^[4].

Rozwój państwa

W XVI wieku w skład państwa włączono tereny stanowiące dziś Rwandę Środkową^[1]. W XVII wieku, mwami Ruganzu II Ndori podporządkował sobie odleglejsze tereny, na których znajdowali się osadnicy z ludu Hutu^[1].

Schyłek królestwa

W 1894 roku rząd niemiecki włączył Rwandę w skład Niemieckiej Afryki Wschodniej^[4]. Po I wojnie światowej, w myśl traktatu wersalskiego, wraz z Burundi królestwo zostało włączone w skład Ruandy-Urundi – terytorium mandatowego Belgii. W 1946 roku Ruanda-Urundi stała się terytorium powierniczym ONZ, a w 1959 roku Rwanda i Burundi otrzymały autonomię wewnętrzną^[7].

W 1959 roku rozpoczęła się rewolucja ludu Hutu, przeciwko arystokracji Tutsi^[4]. W styczniu 1961 roku doprowadzono do zamachu stanu, a ostatniego mwami Rwandy, Kigeliego V, zmuszono do opuszczenia kraju^[4].

Gospodarka

Od 1916 roku walutą obowiązującą w kraju był frank rwandyjski (RWF)^[8].

Geografia

Pod koniec istnienia królestwa (w 1961 roku) powierzchnia kraju wynosiła 26 340 km²^[9].

Demografia

Pod koniec 1961 roku Rwandę zamieszkiwało 2 998 325 osób – ze wzrostem o 62 743 osób względem poprzedniego roku^[10], tym samym uplasowała się na 36 miejscu pod względem ludności na świecie^[9]. Gęstość zaludnienia wyniosła 114 osób/km², udział kobiet w społeczeństwie wyniósł 50,89% ogółu^[10].

Zmiany ludnościowe Królestwa Rwandy (od 1950 roku)

Rok	Populacja	Gęstość zaludnienia	Powierzchnia państwa
1950[11]	2.19 milionów	83 osoby/km²	26 340 km²
1951[12]	2.25 milionów	85,46 osób/km²	26 340 km²
1952[13]	2.31 milionów	87,86 osób/km²	26 340 km²
1953[14]	2.38 milionów	90,35 osób/km²	26 340 km²
1954[15]	2.45 milionów	93,03 osoby/km²	26 340 km²
1955[16]	2.53 milionów	95,95 osób/km²	26 340 km²
1956[17]	2.61 milionów	99,08 osób/km²	26 340 km²
1957[18]	2.70 milionów	102,35 osoby/km²	26 340 km²
1958[19]	2.78 milionów	105,60 osób/km²	26 340 km²
1959[20]	2.86 milionów	108,69 osób/km²	26 340 km²
1960[21]	2.94 milionów	111,45 osób/km²	26 340 km²
1961[9]	3.00 milionów	113,83 osób/km²	26 340 km²

Zobacz też

• Królowie Rwandy