Kredoporek łzawiący

Kredoporek łzawiący (Calcipostia guttulata (Sacc.) B.K. Cui, L.L. Shen & Y.C. Dai) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)^[1].

Kredoporek łzawiący

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	Calcipostia
Gatunek	kredoporek łzawiący
Nazwa systematyczna
Calcipostia guttulata Sacc.) B.K. Cui, L.L. Shen & Y.C. Dai Persoonia 42: 112 (2018) [2019]

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Calcipostia, Incertae sedis, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1888 r. Pier Andrea Saccardo nadając mu nazwę Polyporus guttulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2019 r.B.K. Cui, L.L. Shen & Y.C. Dai przenosząc go do rodzaju Calcipostia. Jest to takson monotypowy^[1].

Ma 12 synonimów. Niektóre z nich:

• Oligoporus guttulatus (Sacc.) Gilb. & Ryvarden 1985
• Polyporus substipitatus (Murrill) Murrill 1912
• Polyporus tiliophilus (Murrill) Sacc. & Trotter 1912
• Postia guttulata (Sacc.) Jülich 1982
• Spongiporus guttulatus (Sacc.) A. David 1980
• Tyromyces guttulatus (Sacc.) Murrill 1907
• Tyromyces substipitatus Murrill 1912
• Tyromyces tiliophilus Murrill 1907^[2].

Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę drobnoporek łzawiący dla synonimu Oligoporus guttulatus. Przez S. Domańskiego gatunek ten opisywany był jako białak gorzki, forma łzawiąca^[3]. W atlasach grzybów opisywany jest jako białak łzawiący^[4]. Po przeniesieniu do rodzaju Calcipostia wszystkie dotychczas stosowane nazwy stały się niespójne z nazwą naukową. Obecna nazwa została wprowadzona w 2025 r. przez Komisję ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego^[5].

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny. Do podłoża przyrasta bokiem lub wyraźnie zwężona nasadą. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w nielicznych skupiskach, dachówkowato. Pojedynczy ma średnicę 3–12 cm i grubość 4–8 cm. Kształt półkolisty, nerkowaty, wachlarzowaty lub konsolowaty. Brzeg u młodych owocników ostry, czasami nieco wcinany, u starszych obły, pogrubiony i ciemniejszy. Czasami (rzadko) owocnik jest rozpostarto-odgięty. Górna powierzchnia owocnika jest gładka lub omszona, przy nasadzie zazwyczaj nierówna, pagórkowata lub brodawkowana. U młodych owocników jest biała, potem kremowa, u starszych bladożółtobrunatna z ciemniejszymi plamami i jamkami. Powstają one w miejscach, w których owocnik wydziela krople cieczy^[4].

Hymenofor

Rurkowaty, znajduje się na dolnej stronie owocnika. Rurki mają długość 3–7 mm, barwę od białej do kremowej i tworzą jedną tylko warstwę ukośnie zbiegającą w dół. Pory o kształcie od okrągłego do labiryntowatego. Na 1 mm mieszczą się 3–4. Podczas wilgotnej pogody rurki wydzielają krople bezbarwnej lub białej cieczy^[4].

Miąższ

Biały, o grubości 5–15 mm. U młodych owocników mięsisty i soczysty, u starszych włóknisty i łykowaty. Po wysuszeniu staje się twardy i łamliwy. W smaku początkowo jest słabo kwaskowaty, później piekący i gorzki. Zapach ostry i nieprzyjemny^[4].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny. Strzępki w miąższu ze sprzążkami, bardzo grubościenne z wąskim światłem. Mają szerokość 4–8(12) μm, na ich przegrodach sporadycznie występują guzki. Tuż za przegrodą strzępki zazwyczaj rozgałęziają się. Strzępki tramy są głównie cienkościenne. Cystyd brak, występują natomiast cystydiole o rozmiarach 13–18 × 4–5 μm. Nie wystają ponad powierzchnię hymenium. Podstawki zgrubiałe, 4–sterygmowe, o rozmiarach 15–20 × 5–6 μm, ze sprzążkami w nasadzie. Zarodniki podłużnie elipsoidalne, bezbarwne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 4–5 × 2–2,5 μm^[6].

Gatunki podobne

Jest wiele gatunków drobnoporków, drobnoporka łzawiącego łatwo jednak odróżnić po kilku charakterystycznych cechach:

• podczas wilgotnej pogody wydziela białą lub bezbarwną ciecz, zarówno z hymenoforu, jak i na powierzchni kapelusza^[4],
• kapelusz ma nierówną, guzkowatą powierzchnię, na której występują jamki po wyschnięciu cieczy^[6],
• ma charakterystyczny zapach podobny do zapachu korzeniowca^[4].

Występowanie i siedlisko

Notowany jest w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii. Najwięcej stanowisk podano w Europie^[7]. Jego zasięg geograficzny mniej więcej pokrywa się z zasięgiem świerka^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[8].

Występuje w lasach iglastych i mieszanych. Rozwija się na martwym drewnie drzew iglastych, głównie na świerkach, sosnach i jodłach, rzadko na brzozach i grabach. Zazwyczaj pojawia się na martwych, leżących na ziemi pniach oraz na pniakach, czasami jednak atakuje również drzewa żywe – wnika do nich przez uszkodzenia. Zdarza się również na drewnie użytkowym, np. w kopalniach. Na opanowanym drewnie rozwija się przez kilka lat, co roku wytwarzając nowe owocniki^[4].

Znaczenie

Grzyb niejadalny. Jest grzybem saprotroficznym, rzadziej pasożytem. Powoduje bardzo intensywną brunatną zgniliznę drewna^[4].