Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Księstwo śląskie

polskie księstwo dzielnicowe Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Księstwo śląskie
Remove ads

Księstwo śląskie (łac. Ducatus Silesiae, niem. Herzogtum Schlesien, cz. Slezské knížectví) – średniowieczne polskie księstwo dzielnicowe położone na Śląsku ze stolicą we Wrocławiu. Zostało wyodrębnione z państwa Piastów w 1138 roku na skutek rozbicia dzielnicowego[1]. Od 1172 roku następowała fragmentacja księstwa na mniejsze księstwa śląskie. Generalnie w 1248 roku, po wyodrębnieniu księstwa wrocławskiego, księstwo śląskie jako jedne terytorium przestało istnieć, a księstwo wrocławskie stało się następcą i najważniejszym księstwem śląskim. W 1327 roku większość księstw rządzonych przez Piastów śląskich weszły w skład Królestwa Czech, później do Korony Czeskiej. Ostatecznie cały obszar pierwotnego księstwa śląskiego znalazł się w Królestwie Czech na mocy Układu w Trenczynie w 1335 roku. Ponieważ Czechy wchodziły w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Śląsk także znalazł się w granicach Rzeszy.

Ten artykuł dotyczy polskiego księstwa dzielnicowego. Zobacz też: Księstwa śląskie.
Szybkie fakty Ustrój polityczny, Stolica ...
Remove ads

Historia

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Podział księstwa polskiego na dzielnice w 1138 r. według ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego:

     Ziemia Władysława II Wygnańca (księstwo śląskie)

Powstało w 1138 roku po śmierci Bolesława III Krzywoustego (zgodnie z jego tzw. statutem) jako dzielnica przeznaczona dla jego najstarszego syna Władysława II Wygnańca i obejmowało prócz Śląska także ziemię lubuską i ziemię opolską[1]. W XII wieku pojęcie Śląska ograniczało się tylko do jego obecnej zachodniej części z Wrocławiem i nie obejmowało początkowo władztwa książąt opolskich[2]. Kolejni Piastowie podzielili Śląsk na liczne mniejsze księstwa, które w ciągu XIV wieku stały się lennem Królestwa Czeskiego, a królowie czescy przyjęli z czasem tytuł księcia Śląska. Od XV w. ze Śląskiem zaczęto utożsamiać również terytoria książąt górnośląskich[2].

Po śmierci królów Czech i Polski, Wacława II w 1305 r. i Wacława III w 1306 r., księstwa śląskie stały się przedmiotem sporów między królem Czech i tytularnym królem Polski Janem Luksemburskim a królem Polski Władysławem I Łokietkiem w latach 20. XIV wieku. W 1322 roku Łokietek wykorzystał zamęt na Śląsku i na pewien czas opanował Wrocław. Przejściowo wykonywał nawet władzę zwierzchnią nad Śląskiem. Strata tego miasta przypada prawdopodobnie na lata 1324–1325[3]. W trakcie wojny Łokietka z Brandenburgią, Jan Luksemburski po uchwaleniu podatków na wojnę przez szlachtę czeską wyruszył ze swoją armią w kierunku Polski. Jeszcze przed przekroczeniem Bramy Morawskiej do Opawy zjechali polscy książęta Bolesław niemodliński, Leszek raciborski, Kazimierz cieszyński, Władysław kozielsko-bytomski i złożyli hołd Janowi Luksemburskiemu. Następnie w Bytomiu hołd złożył mu Jan oświęcimski, a we Wrocławiu Bolesław opolski i Henryk VI wrocławski. W 1329 roku hołd złożyli mu Jan ścinawski, Bolesław brzesko-legnicki, Konrad oleśnicki i Henryk żagański[4].

Po śmierci ostatnich przedstawicieli kolejnych linii Piastów Śląskich ich księstwa były systematycznie włączane do domeny królewskiej (Wrocław 1335, Racibórz 1337, Świdnica 1368/1392, Opole 1532, Cieszyn 1675[potrzebny przypis], Brzeg i Legnica 1675)[5]. Do 1806 roku Śląsk był także częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W 1742 roku został podzielony na część pruską (jego władcy do 1918 roku tytułowali się suwerenami i najwyższymi książętami Śląska) i austriacką (Śląsk Austriacki, którego władcy mimo utraty praktycznie całego regionu do 1918 roku tytułowali się książętami Górnego i Dolnego Śląska).

Remove ads

Geografia

Podsumowanie
Perspektywa

Po utworzeniu, ziemie śląskie zajmowały górne i środkowe dorzecze Odry. Na południu Sudety, razem z Bramą Morawską stanowiły granicę z ziemiami czeskimi – ziemią kłodzką i Morawami. Po ponad stuletniej walce, granica została określona w roku 1137[2] zgodnie z porozumieniem zawartym z czeskim księciem Sobiesławem I. Na zachodzie Dolny Śląsk graniczył z niemiecką Marchią Łużycką (później z Łużycami Dolnymi) i byłą ziemią Milczan znajdującą się w pobliżach Budziszyna (później z Łużycami Górnymi) z granicą przebiegającą wzdłuż rzek Bóbr i Kwisa[2]. Śląsk graniczył z Wielkopolską na północy i dzielnicą senioralną Małopolski na wschodzie, oddzielony był od nich rzekami Przemsza i Biała.

Granice zmieniały się nieznacznie w kolejnych dekadach. Gdy księstwo zostało przywrócone przez synów Władysława Wygnańca w 1163, obejmowało także ziemię lubuską na północny wschód od Krosna Odrzańskiego, który wcześniej był zachodnim przyczółkiem Wielkopolski, ale został zabrany przez margrabiów Brandenburgii w 1248. W 1177 książę krakowski Kazimierz Sprawiedliwy przyłączył byłe małopolskie kasztelanie Bytomia, Oświęcimia, Zatora, Siewierza i Pszczyny do Górnego Śląska na rzecz księcia Mieszka Plątonogiego[2]. W 1443 księstwo siewierskie zakupili biskupi krakowscy, którzy w ten sposób stali się jego suwerennymi władcami (do 1790). W 1457 król polski zakupił księstwo oświęcimskie, a w 1494 księstwo zatorskie. Formalna inkorporacja Oświęcimia i Zatora Korony nastąpiła w 1564[2].

Remove ads

Podziały księstwa

Osobny artykuł: Księstwa śląskie.

Mapy polityczne Śląska

Remove ads

Zobacz też

Przypisy

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads