Kubuś (samochód pancerny)

„Kubuś“ – samochód pancerny konstrukcji polskiej, zbudowany i użyty w czasie powstania warszawskiego. Z uwagi na jego przeznaczenie, był to właściwie transporter opancerzony.

Kubuś

„Kubuś” w czasie powstania warszawskiego
Dane podstawowe
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Typ pojazdu	samochód pancerny
Trakcja	kołowa
Załoga	2+10
Historia
Produkcja	1944
Egzemplarze	1
Dane techniczne
Dane operacyjne
Uzbrojenie
rkm DP kal. 7,62 mm, miotacz ognia wzór K
Użytkownicy
Polskie Państwo Podziemne

Oryginał pojazdu w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Replika „Kubusia” w Muzeum Powstania Warszawskiego wykonana przez Juliusza Siudzińskiego

Historia

Decyzja o budowie pojazdu została podjęta 8 sierpnia 1944 roku. Samochód powstał w warsztacie samochodowym Stanisława Kwiatkowskiego na rogu ulic Tamka i Topiel^[1][2]. Szefem zespołu budującego pojazd był Józef Fernik ps. Globus^[1]. Elektrownia Warszawska przekazała na cele projektu samochód ciężarowy Chevrolet, blachy, kątowniki, sprzęt spawalniczy i elektryczny oraz elektrody^[2]. Pozostałe niezbędne materiały grupa budująca pojazd pozyskała we własnym zakresie^[2].

Pojazd został pomalowany przez Stanisława Kopfa ps. Malarz w brązowo-szare łaty^[1]. W czasie uroczystości jego „chrztu”, w którym uczestniczyli członkowie dowództwa zgrupowania „Krybar” i jego oddziału „Elektrownia”, nadano mu imię „Kubuś”^[3].

23 sierpnia 1944 roku razem z transporterem „Jaś” (przemianowanym później na „Szarego Wilka”) „Kubuś” wziął udział w ataku na Uniwersytet Warszawski^[3]. Drugi atak na uniwersytet − również nieudany − został przeprowadzony 2 września 1944 roku.

6 września 1944 roku, po wyczerpaniu się zapasów amunicji w czasie osłaniania odwrotu powstańców z Powiśla, pojazd został unieruchomiony i spalony^[4]. Przed spaleniem wymontowano z niego karabin maszynowy^[5]. Wyprowadzenie „Kubusia” z Powiśla uniemożliwiły barykady przegradzające ulice^[5].

Po wojnie kadłub pojazdu (bez podwozia) przetransportowano do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie^[1]. W 1967 roku z inicjatywy Józefa Fernika został on wyremontowany; zamontowano w nim wtedy podwozie pochodzące z radzieckiej ciężarówki^[1]. W latach 90. został − niezgodnie z oryginałem − pomalowany w ciemnoszare łaty na jaśniejszym tle^[1]. W związku z 60. rocznicą powstania w pracowni Juliusza Siudzińskiego wykonano także replikę „Kubusia”, która od lipca 2004 jest eksponowana na terenie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Dane taktyczno-techniczne

• Podwozie: samochód ciężarowy Chevrolet model 157 o ładowności 3 ton wytwórni Samochodów „Lilpop, Rau i Loewenstein” S.A. w Warszawie. Właścicielem auta była Elektrownia Warszawska^[1].
• Załoga: dowódca (plut. pchor. Tadeusz Zieliński „Miś”), kierowca, 10 żołnierzy desantu; w skład załogi pojazdu wchodził m.in. jako strzelec pisarz Krzysztof Boruń^[6].
• Uzbrojenie: rkm DP kal. 7,62 mm, miotacz ognia wzór K, granaty ręczne oraz broń osobista desantu.
• Konstruktor: Walerian Bielecki ps. „Jan”^[7][8].

Zobacz też

• Tank Piłsudskiego
• Kresowiec