L3 (tankietka)

L3, CV 3 – włoska tankietka, produkowana w wielu wersjach, używana przez armię włoską w czasie agresji na Abisynię, interwencji w Hiszpanii i II wojnie światowej oraz eksportowana do wielu krajów świata.

Ten artykuł dotyczy włoskiej tankietki. Zobacz też: mikrojądro L3.

L3

Dane podstawowe
Państwo	Włochy
Producent	Fiat–Ansaldo(inne języki)
Typ pojazdu	tankietka
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	2 osoby
Historia
Prototypy	1931
Produkcja	1933–1936
Egzemplarze	2000-2500 szt (wszystkich wersji)
Dane techniczne
Silnik	silnik benzynowy SPA CV o mocy 31,6 kW (43 KM) przy 2400 obr./min
Transmisja	mechaniczna 4/1
Pancerz	nitowany z walcowanych płyt stalowych, 6-13,5 mm
Długość	3,2 m (L 3/33); 3,15 m (L 3/35)
Szerokość	1,4 m
Wysokość	1,28 m
Prześwit	0,23 m
Masa	3,2 t (L 3/33); 3,27 t (L3/35)
Moc jedn.	9,88 kW/t
Osiągi
Prędkość	42 km/h (droga) 10-12 km/h (teren)
Zasięg pojazdu	120-140 km (droga)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	0,7 m
Rowy (szer.)	1,45 m
Ściany (wys.)	0,65 m
Kąt podjazdu	45°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 x czkm Fiat-Revelli M1914 kalibru 6,5 mm lub 2 x czkm Fiat-Revelli M1935 kalibru 8 mm lub 2 x czkm Breda 38 kalibru 8 mm
Użytkownicy
Włochy, Afganistan, Albania, Austria, Boliwia, Brazylia, Bułgaria, Chiny, Hiszpania, Irak, Węgry

L 3/35 (CV 3/35), Muzeum Wojskowe w Belgradzie, Serbia

L 3/35r, South African National Museum of Military History

CV 3/33 Lf, Bovington Tank Museum

Rozwój konstrukcji

CV 3/33

Tankietka Carro CV 3/33 została zaprojektowana na bazie wcześniejszego modelu CV 29. Prototyp został opracowany w 1931. Tankietka skonstruowana i produkowana w zakładach Ansaldo(inne języki) w kooperacji z Fiatem. W 1933 zamówiono 1300 tankietek. W pojazdach pierwszej serii produkcyjnej ostatnia para kół jezdnych była połączona ramą z kółkiem napinającym gąsienicę, a uzbrojenie stanowił chłodzony wodą karabin maszynowy Fiat Model 14 kalibru 6,5 mm. W 1934 przeprowadzono modyfikacje układu jezdnego i zmieniono karabin maszynowy na chłodzony powietrzem Fiat Model 35 o kalibrze 8 mm. Następna modyfikacja polegała na zwiększeniu uzbrojenia, w tankietkach zamontowano dwa karabiny maszynowe 8 mm. Zmodyfikowana wersja tankietki była produkowana do końca 1934.

CV 3/35

W 1935 opracowano i wprowadzono do produkcji seryjnej ulepszone tankietki pod oznaczeniem CV 3/35. Tankietka CV 3/35 różniła się od swojej poprzedniczki jedynie drobnymi szczegółami. Pojazdy pierwszej serii produkcyjnej – CV 3/35 I. Tipo – zostały przebudowane z wozów CV 3/33. Uzbrojenie pojazdów pierwszej serii i początkowych egzemplarzy drugiej serii (CV 3/35 I. Tipo) stanowiły dwa sprzężone karabiny maszynowe Fiat Model 35, później jako standardowy przyjęto do uzbrojenia tankietek karabin Breda Model 38 kalibru 8 mm. Pojazdy CV 3/35 II. Tipo miały wzmocnione zawieszenia, zmienione osłony otworów obserwacyjnych i tłumiki spalin.

CV 3/38

W 1938 do produkcji trafiły pojazdy CV 3/38 posiadające zmienione zawieszenie i uzbrojenie składające się z jednego wkm Breda kalibru 13,2 mm. Pojazdy tej wersji były budowane m.in. na zamówienie Brazylii.

Pod koniec lat 30. zmieniono oznaczenia pojazdów wszystkich wersji z CV 33, CV 35, CV 38 na L3/33, L3/35 i L3/38.

Wersje specjalne

Obok wersji podstawowych uzbrojonych w karabiny maszynowe zostały zbudowane także wersje specjalne z odmiennym uzbrojeniem lub innym wyposażeniem:

• tankietki przeciwpancerne L3/35 i L3/38, będące standardowymi pojazdami tych wersji przezbrojonymi w 1940 w działko przeciwpancerne Solothurn kalibru 20 mm,
• L3 Lf (Lancia fiamme; oznaczane także jako CV 3/33 Lf, CV 3/35 Lf) – odmiana CV 33 i CV 35 z miotaczem ognia zamiast jednego karabinu maszynowego; paliwo do miotacza znajdowało się w pojemniku na tylnej pokrywie czołgu (60 l) lub w małej przyczepce ciągniętej za tankietką (500 l), zaś miotacz ognia miał zasięg około 100 m,
• wozy dowodzenia CV 3/35r (Carro Radio) – wersja dowódcza z radiem,
• pojazd obrony przeciwlotniczej uzbrojony w karabin maszynowy Breda 38 kalibru 8 mm zamontowany na podstawie przeciwlotniczej; zbudowano sześć sztuk,
• zdalnie sterowany pojazd szturmowy do niszczenia umocnień przeciwnika (jak niemiecki Goliath); zbudowano jedynie prototyp,
• Semovente L3 da 47/32 – samobieżne działo przeciwpancerne 47 mm na podwoziu L 3/35. Działo było osłonięte jedynie czołową tarczą ochronną. W zakładach Fiat i Breda powstały jedynie dwa prototypy tego działa, niewiele różniące się od siebie. Produkcji seryjnej nie podjęto.

Eksport

Tankietki L3 były eksportowane do wielu krajów świata:

•  Afganistan (w 1937);
•  Albania (w 1938, 6 sztuk);
•  Austria (1935-38, 72 sztuki uzbrojone w karabiny maszynowe Schwarzlose kaliber 8 mm);
•  Boliwia (1937, 14 sztuk);
•  Brazylia (1938, 23 sztuki uzbrojone w karabin maszynowy Madsen kalibru 13,2 mm);
•  Bułgaria (1936–39, 14 sztuk);
•  Chiny (1936–39);
•  Królestwo Iraku (1936–41, 16 sztuk);
•  Węgry (1934–38; 65 sztuk uzbrojonych w km Gebauer kaliber 8 mm).

Użycie bojowe

Tankietki L3 wszystkich wersji stanowiły podstawowy sprzęt włoskich jednostek pancernych w drugiej połowie lat trzydziestych aż do 1940 (kiedy na wyposażenie zaczęły wchodzić czołgi średnie M 11/39), w tym także były podstawowym sprzętem bojowym trzech włoskich dywizji pancernych (131 Centauro, 132 Ariete, 133 Littorio), utworzonych w 1939 roku. W skład każdej z tych dywizji wchodził pułk czołgów, składający się z 4 batalionów, w sumie posiadający 164 tankietki L3.

Tankietki te brały udział we wszystkich konfliktach zbrojnych, w których uczestniczyły faszystowskie Włochy w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku. Brały udział w wojnie włosko-abisyńskiej (1935-36), interwencji włoskiej podczas wojny domowej w Hiszpanii (1936-39), zajęciu Albanii (1939), wojnie z Francją (1940), agresji na Grecję i na Jugosławię (1940-41) i w walkach w Afryce północnej (od 1940). Walki te szybko uzmysłowiły dowództwu włoskiemu, że tankietki, choć szybkie i niewielkie, są bronią przestarzałą, zbyt słabo opancerzoną i uzbrojoną, nie mogącą sprostać lepiej opancerzonym czołgom uzbrojonym w armatę, które zaczęły dominować w tym okresie na polu walki. Pomimo tego, że już w czasie agresji na Abisynię (1935) i w wojnie domowej w Hiszpanii (1936) okazały się bronią bezwartościową były one używane nadal^[1], do 1943 po stronie wojsk Osi, po 1943 w dwóch włoskich jednostkach pancernych (tzw. grupach wsparcia), walczących po stronie aliantów (wyposażenie ich stanowiły tankietki w wersji z miotaczem ognia).

• 
  Tankietka Fiat Ansaldo CV 33-35 - rok 1938
• 
  Włoskie tankietki (pierwsza w wersji Lf – z miotaczem ognia) podczas bitwy pod Guadalajarą, Hiszpania, 1937
• 
  L 3/33 w północnej Afryce, 1941
• 
  Włoska tankietka L 3 nieznanej wersji w barwach niemieckich w Albanii, 1943