Naziemek zielonawy

Naziemek zielonawy (Laeticutis cristata (Schaeff.) Audet) – gatunek grzybów z rzędu gołąbkowców (Russulales)^[1].

Naziemek zielonawy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	Incertae sedis
Rodzaj	Laeticus
Gatunek	naziemek zielonawy
Nazwa systematyczna
Laeticutis cristata (Schaeff.) Audet Mycotaxon 111: 442 (2010)

Hymenofor młodego owocnika

Hymenofor starszego owocnika

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Incertae sedis, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1774 roku Jacob Christian Schäffer, nadając mu nazwę Boletus cristsatus. Potem zaliczany był do różnych rodzajów. w 2010 r. Serge Audet na podstawie badań filogenetycznych przeniósł go do rodzaju Albatrellus i wyłączył z rodziny naziemkowatych (Albatrellaceae). Jest to takson monotypowy^[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

• Albatrellus cristatus (Schaeff.) Kotl. & Pouzar 1957
• Boletus cristatus Schaeff. 1774
• Boletus cristatus Schaeff. 1774 var. cristatus
• Caloporus cristatus (Schaeff.) Quél. 1888
• Grifola cristata (Schaeff.) Gray 1821
• Grifola cristatiformis Murrill 1943
• Grifola poripes (Fr.) Murrill 1904
• Laeticutis cristata (Schaeff.) Audet 2010
• Polypilus poripes (Fr.) Bondartsev & Singer 1941
• Polyporus agilis Viv. 1834
• Polyporus cristatiformis (Murrill) Murrill 1943
• Polyporus cristatus (Schaeff.) Fr. 1821
• Polyporus flavovirens Berk. & Ravenel 1853
• Polyporus poripes Fr. 1851
• Polyporus virellus Fr. 1838
• Scutiger cristatus (Schaeff.) Bondartsev & Singer 1941

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwy żagiew grzebieniasta lub bielaczek grzebieniasty^[3].

Morfologia

Kapelusz

O średnicy 5–20 cm, kształt nieregularny, powyginany, najpierw łukowaty, później płasko rozpostarty. Powierzchnia sucha i gładka lub nieco aksamitna i skórzasta. Starsze okazy pękają, ale nie łuszczą się i nie dzielą na poletka. Kolor górnej strony owocnika od żółtego do żółtobrązowego, czasami z zielonkawym odcieniem^[4].

Hymenofor

Rurkowy. Rurki o długości 1–5 mm, pory drobne (1–3 na mm), kanciaste, koloru od białego do żółtego, czasami zielonkawe^[4].

Trzon

Wysokości 3–6 cm i grubości 1–2,5 cm, centryczny lub wyrastający nieco poza środkiem kapelusza. Kolor żółtawy, powierzchnia gładka i sucha^[4].

Miąższ

Kolor od białego do oliwkowego, a wokół tuneli wydrążonych przez larwy owadów jest zielonkawy. Pod wpływem KOH powoli barwi się na czerwono^[4]. U dojrzałych grzybów jest gorzki^[5].

Cechy mikroskopowe

Strzępki generatywne bez przegród, rzadko rozgałęziające się. Mają grubość 2,5–4,5 μm i są cienko, lub umiarkowanie grubościenne. Strzępki łącznikowe są cienko, średnio lub grubościenne, często rozgałęziające się i mają grubość 5–12 μm, a niektóre nawet do 20 μm. Podstawki zgrubiałe o rozmiarach 25–35 × 7–10 μm z czterema sterygmami. Bazydiospory szeroko elipsoidalne, słabo amyloidalne, o rozmiarach 5–7 × 4–5 μm^[6].

Gatunki podobne

• naziemek białawy (Albatrellus ovinus) – kapelusz biały, później żółtawy^[7]
• tzw. naziemek kozionogi (Scutiger pes-caprae) – kapelusz brązowawy i popękany na powierzchni^[7].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Europie i we wschodniej części USA^[8]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przetrwanie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą utrzymywać się zagrażające mu czynniki^[9]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Holandii, Szwecji i w Niemczech^[3].

Naziemny Ggrzyb mykoryzowy. Znaleźć go można w lasach iglastych pod jodłami, świerkami, a także w lasach liściastych, głównie pod bukami i dębami. Rośnie na ziemi, na próchniejących korzeniach lub pniakach^[3].

Znaczenie

Młode owocniki są jadalne, ale niesmaczne^[7].