Gąsówka dwubarwna

Gąsówka dwubarwna (Lepista personata (Fr.) Cooke) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1]

Gąsówka dwubarwna

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	gąsówka
Gatunek	gąsówka dwubarwna
Nazwa systematyczna
Lepista personata (Fr.) Cooke Handb. Brit. Fungi 1: 193 (1871)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepista, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus personatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Cooke, przenosząc go do rodzaju Lepista^[1]. Ma ponad 20 synonimów naukowych^[2].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako gąska zdradliwa (bedłka zdradliwa)^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica do 15 cm, w młodym owocniku półkulisty, później wypukły, w końcu płaski. Jest grubomięsisty, gładki, nagi i połyskujący. Kolor bladokremowy, płowy, niekiedy z brązowym odcieniem^[4].

Blaszki

Za młodu białawe, potem bladokremowe, w dojrzałym owocniku bladoochrowe, gęste, cienkie, zatokowate, wycięte z ząbkiem^[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 1,5–3,5 cm. Jest cylindryczny, u dołu zgrubiały, pełny, w podłużnie fioletowe włókna na beżowym tle (wygląda jakby był cały fioletowy)^[5].

Miąższ

Grubomięsisty, twardy, białawy lub bladokremowy, pod powierzchnią trzonu niekiedy lekko fioletowy, nie zmienia zabarwienia po przekrojeniu. Smak nieznaczny, przyjemny, zapach niewyraźny^[4].

Wysyp zarodników

Szaroróżowy. Zarodniki o średnicy 7–8 × 4–5 µm, elipsoidalne, lekko brodawkowate, bezbarwne^[6].

Występowanie

W Europie gatunek dość pospolity^[7]. W Polsce również jest dość częsty^[8].

Często występuje w towarzystwie pieczarki łąkowej^[7]. Rośnie od października do grudnia na łąkach i pastwiskach. W latach, gdy późna jesień jest wilgotna, często masowo, rośnie w szeregach i kręgach (tzw. czarcie kręgi), zawsze poza lasem^[4].

Znaczenie

Dobry grzyb jadalny. Nadaje się zwłaszcza do marynowania w occie^[4]. Zbierać go mogą jednakże tylko doświadczeni grzybiarze, łatwo bowiem pomylić go z podobnie ubarwionymi, ale trującymi gatunkami zasłonaków^[8].

Gatunki podobne

• gąsówka fioletowawa (Lepista nuda). Ma fioletowy nie tylko trzon, ale również blaszki i kapelusz^[5],
• gąsówka brudnofioletowa (Lepista sordida), która jest podobna kształtem i barwą, ale dużo mniejsza (kapelusz ma średnicę do 6 cm)^[6],
• lejkówka szarawa (Clitocybe nebularis). Ma trzon szarawy, blaszki jasnokremowe i jest białawo omszona^[7].