Lipinki (województwo małopolskie)

Lipinki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, siedziba gminy Lipinki^[6][4].

Zobacz też: Lipinki w innych znaczeniach tej nazwy.

Lipinki

wieś
Kościół Wniebowzięcia NMP, nowe sanktuarium
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Lipinki
Liczba ludności (2011)	2123[1][2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-305[3]
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0355909[4]
Położenie na mapie gminy Lipinki Lipinki
Położenie na mapie Polski Lipinki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Lipinki
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Lipinki
49°40′17″N 21°17′39″E[5]
Strona internetowa

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipinki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W Lipinkach istnieje od 1860 jedna z najstarszych w Polsce kopalni ropy naftowej.

W miejscowości znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej.

Położenie geograficzne

Lipinki położone są w zachodniej części Pogórza Jasielskiego na Pogórzu Środkowobeskidzkim.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Lipinki^[6][4]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0355915	Dół	część wsi
0355921	Góra	część wsi
0355938	Łysa Góra	część wsi
0355944	Na Stawie	część wsi
0355950	Pod Lasem	część wsi
0355967	Sochacz	część wsi
0355973	Za Górą	część wsi
0355980	Zalesie	część wsi

Historia

Wieś Lipinki założył w 1363 król Kazimierz III Wielki. Prawdopodobnie wraz z lokacją miejscowości założono również parafię.

II wojna światowa

• W kwietniu 1942 gestapo w asyście granatowej policji aresztowało kilkunastu działaczy KPP w Lipinkach i okolicy. Wszyscy zginęli w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
• W maju 1944 oddział GL pod dowództwem Wojciecha Kwilosza ps. „Tomek” dokonał rozbicia urzędu gminnego w Lipinkach oraz przeprowadził kilka sabotaży w kopalnictwie naftowym.
• Na pograniczu Lipinek i Rozdziela 17 sierpnia 1944 w czasie akcji partyzanckiej na dom członków ukraińskiej policji, partyzant kpr. Jan Sajchta z Krygu został ciężko ranny. Zaalarmowany strzałami oddział niemiecki przybył natychmiast na miejsce akcji i tu na podwórzu domu dobił partyzanta. Ludność z pobliskich domów zmuszona była schronić się w lesie.

W miejscowości ma siedzibą parafia Wniebowzięcia NMP, należąca do dekanatu Biecz, diecezji rzeszowskiej. W kościele, wybudowanym w roku 2005, znajduje się, przeniesiona ze starszej świątyni (z roku 1780), łaskami słynąca figura Matki Bożej Lipinskiej, która jest czczona od 5 wieków. Znajdują się tam też epitafia rodzin Kuropatnickich, Jordanów i Łętowskich.

• 
  Zabytkowy dwór
• 
  Park
• 
  Stare sanktuarium
• 
  Urząd Gminy
• 
  Pomnik
• 
  Remiza OSP

Osobny artykuł: Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej w Lipinkach.

Kopalnictwo nafty

Poszukiwania ropy rozpoczęto w 1860 w zachodniej części wsi i wtedy staraniem Jadwigi Straszewskiej i Ksawerego Stawiarskiego zorganizowano pierwszą kopalnię. Niedługim później Stawiarski wybudował rafinerię, która pod kierownictwem dr. chemii Stefana Bartoszewicza jako pierwsza w Polsce rozpoczęła produkcję parafiny. Pod koniec XIX wieku w Lipinkach były dwie kopalnie ropy posiadające blisko 200 szybów i rafinerię o zdolności produkcyjnej około 6 tys. ton. Rafineria i część kopalni została zniszczona w czasie I wojny światowej przez wojska austriackie. Rafineria nie została później odbudowana, natomiast działa kopalnia^[7].

Na początku XXI wieku powrócono do poszukiwań węglowodorów w rejonie Lipinek. W latach 2006–2010 niemiecka firma RWE Dea wykonała dwa odwierty położone we wschodniej części Lipinek o nazwie "Pola-1" i "Pola-2" o planowanych głębokościach odpowiednio 3500, 2400 m. Prace poszukiwawcze kontynuowano w następnych latach.
W 2016 spółka Orlen Upstream w ramach przedsięwzięcia projektowego poszukiwawczo-wydobywczego węglowodorów o nazwie "Karpaty" zrealizowała odwiert o nazwie "Lipinki-OU1"^[8].

• 
  Pole naftowe Kopalni Lipinki
• 
  Na polu naftowym
• 
  Szyb Dziadek
• 
  2009, wiertnia Pola-2
• 
  Odwiert Pola-1
• 
  2016, wiertnia Lipinki-OU1

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[9]:

• kościół Wniebowzięcia NMP;
• kaplica grobowa rodziny Straszewskich, na cmentarzu rzym-kat. „starym” z 1882;,
• zespół dworski:
  • dwór z lat 1909–1910;
  • park z 1 poł. XIX wieku.

Ludzie związani z Lipinkami

• Piotr Ciekliński (ur. 1558 w Cieklinie – zm. 1604^[10]) – poeta, tłumacz, pierwszy polski komediopisarz, studiował we Włoszech, dyplomata i dworzanin Jana Zamojskiego; właściciel części Lipinek i Rozdziela;
• Antoni Dobrzański – wieloletni proboszcz w Lipinkach i Wójtowej
• Ewaryst Andrzej Kuropatnicki – hrabia, amator geografii, heraldyk i bibliofil; właściciel Lipinek w okresie: lata 70 XVIII wieku - 1788.
• Jan Patrzyk – duchowny katolicki; patron miejscowego gimnazjum.
• Jolanta Kajtoch – polska lekkoatletka, sprinterka. Reprezentantka Polski na Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008 w Pekinie; urodzona w Lipinkach.
• Bogusław Szul-Skjöldkrona (ur. 13 listopada 1895, zm. 27 maja 1920 w Czetwertynówce^[11] ) – polski poeta i kolekcjoner tekstów piosenek, major Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Zobacz też

• Lipinki Szlacheckie
• Lipinki Łużyckie