Lista traktatów ograniczających zbrojenia

Lista traktatów ograniczających zbrojenia

Przed II wojną światową

Ograniczenia wobec państw centralnych i ich sojuszników

Nazwa	Data podpisania	Państwo objęte restrykcjami
Traktat wersalski	28 czerwca 1919	Rzesza Niemiecka
Traktat z Saint-Germain-en-Laye	10 września 1919	Austria
Traktat z Neuilly-sur-Seine	27 listopada 1919	Bułgaria
Traktat z Trianon	4 czerwca 1920	Królestwo Węgier
Traktat z Sèvres	10 sierpnia 1920	Turcja

Ograniczenia w zbrojeniach morskich

Nazwa polska	Nazwa angielska	Data podpisania	Sygnatariusze
Traktat waszyngtoński (1922)	Washington Naval Treaty	6 lutego 1922	Wielka Brytania, USA, Japonia, Francja i Włochy
Traktat londyński (1930)	International Treaty for the Limitation and Reduction of Naval Armament, London Naval Treaty	22 kwietnia 1930	Wielka Brytania, USA, Japonia, Francja i Włochy
Drugi traktat londyński (1936)	Treaty for the Limitation of Naval Armament, Second London Naval Treaty	25 marca 1936	Wielka Brytania, USA i Francja

Zakaz broni chemicznej i bakteriologicznej

Nazwa polska	Nazwa angielska	Data podpisania
IV Konwencja haska o dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej	Convention respecting the Laws and Customs of War on Land (Hague Convention (IV))	18 października 1907
Protokół genewski (1925)	Protocol for the Prohibition of the Use of Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and of Bacteriological Methods of Warfare (Geneva Protocol)	17 czerwca 1925

Po II wojnie światowej

Ograniczenia dotyczące broni masowego rażenia

Nazwa polska	Nazwa angielska	Data podpisania
Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą	Treaty Banning Nuclear Weapon Tests in the Atmosphere, in Outer Space and Under Water (LTBT)	5 sierpnia 1963
Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej	Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT)	1 lipca 1968
Konwencja o broni biologicznej	Convention on the Prohibition of the Development, Production and Stockpiling of Bacteriological (Biological) and Toxin Weapons and on their Destruction (BWC)	10 kwietnia 1972
I Traktat o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (SALT I)	Strategic Arms Limitation Talks	26 maja 1972
Traktat o ograniczeniu rozwoju systemów antybalistycznych (ABM)	Anti-Ballistic Missile Treaty	26 maja 1972
Traktat o ograniczeniu podziemnych prób broni jądrowej (TTBT)	Threshold Test Ban Treaty	3 lipca 1974
II Traktat o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (SALT II)	Strategic Arms Limitation Talks	18 czerwca 1979
Traktat o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych krótkiego i średniego zasięgu (Traktat INF)	Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty	8 grudnia 1987
I Traktat o redukcji zbrojeń strategicznych (START I)	Strategic Arms Reduction Treaty	31 lipca 1991
II Traktat o redukcji zbrojeń strategicznych (START II)	Strategic Arms Reduction Treaty	3 stycznia 1993
Konwencja o zakazie broni chemicznej	Chemical Weapons Convention (CWC)	13 stycznia 1993
Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową	Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty (CTBT)	24 września 1996
Traktat o redukcji strategicznych zbrojeń ofensywnych	Strategic Offensive Reductions Treaty (SORT)	24 maja 2002
Traktat o zakazie broni jądrowej	Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons (TPNW)	7 lipca 2017

Traktaty ustanawiające strefy bezatomowe

Nazwa polska	Nazwa angielska	Data podpisania	Obszar objęty traktatem
Układ Antarktyczny	Antarctic Treaty System	1959	Antarktyka
Traktat z Tlatelolco	Treaty for the Prohibition of Nuclear Weapons in Latin America and the Caribbean	1967	Ameryka Łacińska i Karaiby
Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów	Treaty on the Prohibition of the Emplacement of Nuclear Weapons and Other Weapons of Mass Destruction on the Sea-Bed and the Ocean Floor and in the Subsoil	1971	Dno oceaniczne
Traktat z Rarotonga	South Pacific Nuclear Free Zone Treaty	1985	Południowo-Wschodni Pacyfik
Traktat z Bangkoku	Southeast Asian Nuclear-Weapon-Free Zone Treaty	1995	Azja Południowo-Wschodnia
Traktat z Kairu	African Nuclear Weapons Free Zone Treaty	1996	Afryka
Traktat z Siemipałatyńska	Treaty on a Nuclear-Weapon-Free Zone in Central Asia	2006	Azja Środkowa

Pozostałe ograniczenia

Nazwa polska	Nazwa angielska	Data podpisania
Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi (Traktat o przestrzeni kosmicznej)	Treaty on Principles Governing the Activities of States in the Exploration and Use of Outer Space, including the Moon and Other Celestial Bodies (Outer Space Treaty)	27 stycznia 1967
Konwencja o zakazie używania technicznych środków oddziaływania na środowisko w celach militarnych lub jakichkolwiek innych celach wrogich	Convention on the Prohibition of Military or Any Other Hostile Use of Environmental Modification Techniques (Environmental Modification Convention (ENMOD))	18 maja 1977
Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki	Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons Which May Be Deemed to Be Excessively Injurious or to Have Indiscriminate Effects (CCW lub CCWC)	10 października 1980
Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE)	Treaty on Conventional Armed Forces in Europe	19 listopada 1990
Traktat o stanie osobowym sił konwencjonalnych w Europie (CFE-1A)	Personnel Strength of Conventional Armed Forces in Europe	10 lipca 1992
Porozumienie Wassenaar	The Wassenaar Arrangement on Export Controls for Conventional Arms and Dual-Use Goods and Technologies (Wassenaar Arrangement)	31 marca 1994
Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu (Traktat ottawski)	Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on their Destruction (Ottawa Treaty)	3 grudnia 1997
Umowa o dostosowaniu Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie	Agreement on Adaptation of the Treaty on Conventional Armed Forces in Europe	19 listopada 1999
Konwencja o zakazie użycia amunicji kasetowej	Convention on Cluster Munitions (CCM)	30 maja 2008

W celu nadzoru rozbrojenia w 1992 zawarto w Helsinkach Traktat o otwartych przestworzach.

Zobacz też

• kontrola zbrojeń
• wyścig zbrojeń

Bibliografia

• Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Roman Kuźniar, Edward Haliżak: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 165–173. ISBN 978-83-235-0281-4.
• Marcin Kaczmarski: Problematyka zbrojeń i rozbrojenia. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 520–545. ISBN 978-83-60501-92-4.