Lodzer Zeitung

Lodzer Zeitung (pierwotnie Łódzkie Ogłoszenia – Łodźer Anzeiger^[1][2][3]) – periodyk wydawany w Łodzi w latach 1863^[2]–1915^[4]. Pierwsza gazeta wydawana w Łodzi^[1].

Nie mylić z: istniejącym w Łodzi od 1918 „Lodzer Freie Presse”, wydawanym w 1939 jako „Deutsche Lodzer Zeitung” i w latach 1939-1940 jako „Lodzer Zeitung”.

Lodzer Zeitung

Łódzkie Ogłoszenia – Łodźer Anzeiger z 2 grudnia 1863
Częstotliwość	od 1881 dziennik
Państwo	Królestwo Polskie
Adres	Łódź
Wydawca	Jan Petersilge
Tematyka	informacyjna
Język	niemiecki
Pierwszy numer	1863
Ostatni numer	1915
Redaktor naczelny	Jan Petersilge (do 1905)
Średni nakład	1863 rok – 300 egz.

Pierwotnie nosiło nazwę Łódzkie Ogłoszenia – Łodźer Anzeiger i było czasopismem dwujęzycznym, polsko-niemieckim^[1][2]. Pierwszy numer ukazał się 20 listopada^?/2 grudnia 1863 roku^[1][3] z inicjatywy naczelnika wojennego, pułkownika Aleksandra von Broemsena^[1][5]. Założycielem i wydawcą pisma był Jan Petersilge^[1][3], który pozwolenie na jego wydawanie uzyskał w 1863 roku w związku z wprowadzeniem stanu wojennego w Królestwie Polskim po wybuchu powstania styczniowego^[2]. Czasopismo ukazywało się dwa razy w tygodniu, miało 4 strony małego formatu^[1] i pełniło funkcję informatora o obowiązujących przepisach porządkowych, zarządzeniach władz, a także ogłoszeniach handlowych oraz prywatnych^[1][2]. Druk gazety był finansowany przez niemieckich kupców i fabrykantów, a redakcja i ekspedycja gazety mieściła się początkowo przy Piotrkowskiej 11, a od połowy lat 70. XIX wieku pod numerem 18. przy tej samej ulicy^[1]. Reprint pierwszego wydania ukazał się w grudniu 1888 roku (z okazji 25-lecia istnienia wydawnictwa) jako dodatek-wkładka do „Lodzer Zeitung”^[3].

W 1865 roku Petersilge, kontynuując wydawanie pisma przekształcił je w gazetę niemiecką^[1] i zmienił jej nazwę na Lodzer Zeitung – Gazeta Łódzka, w której istniał dział polski prowadzony przez Franciszka Rybkę^[2]. Od 1865 do 1880 roku Lodzer Zeitung ukazywał się trzy razy^[1][4], a od roku 1879 sześć razy w tygodniu^[1]. W latach 1865–1867 prenumerata dla właścicieli domów w Łodzi była obowiązkowa^[1].

W 1880 roku Jan Petersilge, dla pozyskania polskich czytelników, wprowadził stały polski dział^[2], który w 1881 (na trzy miesiące) został przekształcony w tygodniowy, czterostronicowy dodatek ukazujący się pod nazwą „Gazeta Łódzka” redagowany przez prawnika, Wiktora Piątkowskiego z redakcją przy ulicy Piotrkowskiej 18^[6]. Od maja 1881 roku, „Lodzer Zeitung” ukazywało się tylko w języku niemieckim^[2]. Od 1881 do 1903 roku wydawany był jako dziennik, a od 1904 do 1915 roku dwa razy dziennie jako Morgen-Ausgabe oraz Abend-Ausgabe. W 1915 roku gazeta została zastąpiona przez Deutsche Lodzer Zeitung (1915–1918)^[4].

Od początku powstania pisma do 1905 roku redaktorem odpowiedzialnym był Johann Petersilge, a po 31 lipca 1905 do zakończenia wydawania gazety, redaktorami odpowiedzialnymi byli kolejno: Roman Petersilge, Michael Petersilge, Woldemar Petersilge i Demetrius Petersilge^[4].

Współwydawanymi dodatkami były^[4]:

• 1901–1914: Weihnachts-Beilage der Lodzer Zeitung
• 1902: Tägliche Unterhaltungs-Beilage der Lodzer Zeitung
• 1903: Oster-Beilage der Lodzer Zeitung
• 1913–1914: Humoristische Beilage
• 1912, 1914: Neujahrs-Beilage der Lodzer Zeitung
• 1914: Beilege zur Lodzer Zeitung

Samoistnymi dodatkami gazety były^[4]:

• 1881–1913: Belletristische Sonntags-Beilage
• 1910–1914: Frauen Zeitung
• 1906–1914: Lodzer Zeitung: Sonntags-Beilage zur Nummer...
• 1910–1913: Blätter für Literatur, Kunst und Wissenschaft