Lucilio Vanini

Lucilio Vanini (wł. Giulio Cesare Vanini^[1]), używał także nazwiska Pompeo Usciglio (prawdopodobnie tak powstało przypisane mu później imię: Lucilio)^[2] (ur. 1584 lub 1585 w Taurisano, zm. 9 lutego 1619 w Tuluzie) – włoski filozof i teolog. Krytyk religii objawionych, w tym chrześcijaństwa. Propagator ateizmu. Prekursor ewolucjonizmu (a ściślej przedstawiciel protodarwinizmu).

Ten artykuł dotyczy Lucillo Vaniniego. Zobacz też: Vanini, miasto i gmina w Brazylii.

Lucilio Vanini

Giulio Cesare Vanini

Data i miejsce urodzenia	1585 Taurisano
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1619 Tuluza
Zawód, zajęcie	filozof, teolog

Miejsce urodzenia Giulio Cesare Vaniniego w Taurisano.

Tablica upamiętniająca Giulio Cesare Vanininiego umieszczona w miejscu jego śmierci.

Poglądy

Lucilio Vanini wysunął tezę o mutacjach w gatunkach pewnych roślin i przechodzeniu jednych zwierząt w inne oraz o pochodzeniu człowieka od małpy. Jako jeden z pierwszych myślicieli od czasów starożytności postrzegał Wszechświat jako byt rządzony w ogólności stałymi, określonymi, prostymi prawami natury (determinizm fizyczny). Kontynuując tradycje awerroizmu oraz Pomponacjusza, którego był uczniem, Vanini przeczył istnieniu cudów, stworzeniu świata przez Boga, nieśmiertelności duszy, boskości Jezusa Chrystusa^[3]. Uważał, że za wszystkimi „cudami” stoją naturalne wyjaśnienia, w szczególności, wszystkie aspekty religii tłumaczył – za Pomponazzim – racjonalnie^[4] .

Vanini pomimo iż był przedstawicielem stanu duchownego, negował boskość Jezusa, stworzenie świata z niczego, nieśmiertelność duszy oraz przepowiadał upadek wszystkich religii. Z obawy przed inkwizycją ukrywał się wędrując po Europie^[5]. Schwytany w 1618^[6] i postawiony przed parlamentem tuluskim w Tuluzie został skazany i po straszliwych torturach^[4]  zginął na stosie^[7]. Na pytanie związane z istnieniem Boga, odparł:

Nie ma ani Boga ani diabła. Ale gdyby bóg istniał, modliłbym się do boga, żeby uderzył swoim piorunem w wasz niesprawiedliwy i nikczemny trybunał...

Po tej odpowiedzi, kat wyrwał mu język, i podpalił stos. Vanini zginął żywcem w płomieniach bez poprzedniego duszenia, a jego prochy rozsypano^[8].

Wpływ na Vininiego wywarli m.in.: Pietro Pomponazzi, którego nazywał drugim Averroesem; Girolamo Cardano, Julius Caesar Scaliger^[4] .

Dzieła

• Amphitheatrum aeternae providentiae^[9], książka obecnie fragmentami nieczytelna,
• De admirandis naturae reginae deque mortalium arcanis^[9].

Zobacz też

• Thomas Aikenhead
• Ateizm
• Kazimierz Łyszczyński
• Jean Meslier