Lucyna Kotarbińska

Lucyna Kotarbińska z Kleczeńskich (ur. 27 maja 1858^[1] w Przasnyszu, zm. 9 kwietnia 1941) – publicystka, działaczka społeczna, autorka prac i studiów literackich ogłaszanych w czasopismach.

Lucyna Kotarbińska

Data i miejsce urodzenia	28 maja 1858 Przasnysz
Data śmierci	9 kwietnia 1941
Zawód, zajęcie	polska publicystka i działaczka społeczna
Odznaczenia

Grób Lucyny Kotarbińskiej na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Urodziła się 27 (według Stanisława Łozy 28) maja 1858 w Przasnyszu^[2], w rodzinie Romana Kleczeńskiego (członka przasnyskiego oddziału Centralnego Towarzystwa Rolniczego) i Zuzanny z Balińskich^[3]. Lucyna miała siedmioro rodzeństwa. Po powstaniu styczniowym rodzina przeprowadziła się do Warszawy, ale bez ojca, który emigrował do Paryża, a jedyny syn został zesłany na Syberię. Jako dziecko Lucyna była świadkiem śmierci Romualda Traugutta^[4]. Ukończyła gimnazjum w Warszawie^[2].

W 1879 wyszła za mąż za Wojciecha Antoniego Lewandowskiego, z którym miała syna Juliana Edwarda^[3]. Mieszkali na Pobereżu^[4]. Od 14 października 1884 była żoną Józefa Kotarbińskiego. Dla obojga był to drugi związek małżeński^[5]. Mieli córkę Alinę (1886–1890). Oboje dzieci Lucyny zmarły w dziecięctwie i zostały pochowane w Warszawie^[3][4].

Talent malarski oddziedziczyła do dziadku Stefanie Balińskim^[4]. Przez 5 lat uczyła się malarstwa u Wojciecha Gersona. Od 1905 była kierowniczką czasopisma „Tygodnik Mód i Powieści”. Współtworzyła Stowarzyszenie Kobiet Szyjących „Dźwignia”. W latach 1917–1918 prowadziła świetlicę dla żołnierzy^[4]. Należała do grona emancypantek, utrzymywała kontakt z angielskimi sufrażystkami. Od 1919 była członkinią Narodowej Organizacji Kobiet^[6]. Publikowała w jej biuletynie prasowym pt. „Gazetka dla Kobiet”^[7]. Agitowała na rzecz Polski w czasie plebiscytu na Górnym Śląsku. Działała w Lidze Morskiej i Rzecznej^[4]. W 1932 była członkinią komitetu budowy Instytutu Radowego w Warszawie^[4].

Współpracowała z mężem przy wystawianiu sztuk teatralnych w Krakowie. Małżonek nazywał ją „Zawieruchą”^[8]. W Krakowie Lucyna prowadziła Szkołę dekoracyjno-artystyczną dla kobiet^[9]. W 1903 dekorowała m.in. kostiumy do Bolesława Śmiałego Stanisława Wyspiańskiego^[10]. W 1904 Lucyna wraz z mężem byli bohaterami jednej z najgłośniejszych spraw sądowych w Krakowie na początku XX w., wytaczając dziennikarzowi czasopisma „Bocian” proces o obrazę czci^[11].

Początkowo Kotarbińscy mieszkali w Warszawie, w 1893 związali się z Krakowem, by w 1905 powrócić do Warszawy^[4]. W Krakowie mieszkali przy ul. Radziwiłłowskiej 15, a w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 55^[8]. Prowadzili salon artystyczny, w którym spotykali się pisarze, malarze, aktorzy^[5]. Lucyna należała do Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich w Warszawie (zasiadała też w jego zarządzie) oraz Związku Artystów Scen Polskich^[12].

Wydała wspomnienia o pracy teatralnej męża z czasów jego dyrekcji w teatrze krakowskim pt. Wokoło teatru (1930)^[13], Z za kulis teatru (1933)^[14], oraz wykończoną przez nią kronikę męża o teatrze krakowskim pt. W służbie sztuki i poezji przygotowaną w latach 1899–1905. Napisała też następujące pozycje: Orzeszkowa u siebie (1898)^[15] (dochód z książki przeznaczono na cele szkoły rzemiosł dla kobiet w Krakowie) i Ze wspomnień o Asnyku (1938)^[16].

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera C-4-11,12)^[17].

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (30 kwietnia 1937)^[18]
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[19]