Maczużnik nasięźrzałowy

Maczużnik nasięźrzałowy (Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora) – gatunek grzybów z rodziny Ophiocordycipitaceae^[1].

Maczużnik nasięźrzałowy

Owocniki znalezione w okolicy Schongau w Niemczech
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	rozetkowce
Rodzina	Ophiocordycipitaceae
Rodzaj	Tolypocladium
Gatunek	maczużnik nasięźrzałowy
Nazwa systematyczna
Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora IMA Fungus 5(1): 127 (2014)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Elaphocordyceps, Ophiocordycipitaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1792 r. Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Sphaeria ophioglossoides. Obecną, nazwę nadali mu C.A. Quandt, Kepler i Spatafora w 2014 r.^[1]

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda, przyjmując systematykę zaliczającą ten takson do rodzaju Cordiceps (maczużnik) w obrębie rodziny maczużnikowatych (Cordycipitaceae)^[2]. Obecnie jednak według Index Fungorum należy od do rodzaju Tolypocladium i rodziny Ophiocordycipitaceae, tak więc nazwa polska jest już niespójna z nazwą naukową^[1]. Ponadto w 2003 r. Wiesław Fałtynowicz nazwał maczużnikiem inny rodzaj grzybów – Sphinctrina^[3].

Niektóre synonimy naukowe:

• Cordyceps ophioglossoides (Ehrh.) Link 1833
• Cordyceps parasitica (Willd.) Henn. 1904
• Elaphocordyceps ophioglossoides (J.F. Gmel.) G.H. Sung, J.M. Sung & Spatafora 2007
• Sphaeria ophioglossoides J.F. Gmel. 1792
• Torrubia ophioglossoides (Ehrh.) Tul. & C. Tul. 1865^[4].

Morfologia

Owocnik jest maczugowaty, o wysokości do 10 cm. Ma cylindryczno-jajowatą główkę i długi trzonek. Młode owocniki mają żółtą i gładką główkę, która z czasem czernieje.

Zarodniki

Zarodniki nitkowate, długości do 200 μm, rozpadają się na eliptyczno-cylindryczne zarodniki wtórne, o wymiarach 2,5-5×2 μm^[5].

Występowanie

Jest pasożytem podziemnych owocników grzybów jeleniaków^[2]. Gatunek spotykany w Europie, w północnych stanach USA i Kanadzie.

W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[6].

Zastosowanie

Z owocników wyizolowano polisacharydy, które in vitro wykazywały działanie hamujące wzrost komórek nowotworowych linii Sarcoma 180^[7]. Jeden z wyizolowanych związków, pochodną kwasu tetramowego, nazwano ofiosetyną (ang. ophiosetin)^[8].