Mamonowo

Mamonowo^[2], Świętomiejsce, Święta Siekierka^[3]^[4]^[5] (ros. Мамоново, niem. Heiligenbeil, lit. Šventapilė) – miasto w okręgu miejskim Mamonowo obwodu królewieckiego Rosji. W 2021 roku zamieszkane przez 8104 osoby.

Szybkie fakty Państwo, Obwód ...

Miasto położone jest około 5 km od granicy z Polską, w pobliżu Zalewu Wiślanego, w pobliżu miejsca, gdzie rzeka Ławta wpada do rzeki Banówki. Na południe od miasta położone jest drogowe przejście graniczne Mamonowo – Gronowo, drogowe przejście graniczne Grzechotki-Mamonowo oraz kolejowe przejście graniczne Braniewo-Mamonowo.

W mieście jest stacja kolejowa Mamonowo.

Przed 1272 osada pruska nazwana Swentomest („święte miejsce”). Od 1272 w państwie krzyżackim. W 1301 w pobliżu pruskiego miejsca kultu pogańskiego (święty dąb), założono miasto na prawie chełmińskim pod nazwą Heiligenstadt („święte miasto”). W 1344 nazwę miasta zmieniono na Heiligenbeil (stąd polska nazwa „Święta Siekierka”, jednakże końcówka „beil” może pochodzić ze staropruskiego „Bil”, co oznacza „wioskę” lub „zamek”)^[6]. W 1349 w mieście wzniesiono kościół.

W 1440 Święta Siekierka była jednym z miast założycieli Związku Pruskiego^[7]^[8]^[9], który na początku 1454 zwrócił się do polskiego króla z prośbą o przyłączenie Prus do Polski. W lutym 1454 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk przychylił się do prośby i inkorporował region wraz ze Świętą Siekierką do Polski. Po wojnie trzynastoletniej w latach 1466–1657 miasto stanowiło część Rzeczypospolitej jako lenno. W trakcie wojny polsko-krzyżackiej miasto zostało w 1520 zdobyte przez Polaków^[10]. Święta Siekierka była znaczącym ośrodkiem browarnictwa^[10]. Tutejsze piwo sprzedawano m.in. na Pomorze, w tym do Gdańska^[10]. W 1677 i 1807 miały miejsce wielkie pożary miasta^[10].

Od 1772 w granicach nowo utworzonych Prus Wschodnich, po reformie administracyjnej od 1819 siedziba powiatu (niem. Landkreis). Od 1895 w mieście działała fabryka Ostdeutschen Maschinenfabrik produkująca narzędzia i maszyny rolnicze. W 1900 w mieście mieszkało 3800 osób zajmujących się m.in. płóciennictwem i pracą w przemyśle metalowym; w 1939 miasto liczyło 12 100 mieszkańców.

W lutym i marcu 1945 miasto było areną ciężkich walk, pomiędzy oddziałami radzieckiego 3. Frontu Białoruskiego a niemiecką 4. Armią blokującą dostęp do przystani w Bałdze, z której prowadzono ewakuację drogą morską. W wyniku walk miasto uległo prawie całkowitemu zniszczeniu, wraz z gotyckim kościołem parafialnym z XIV wieku i klasycystycznym ratuszem z lat 1820–1823. Ostatecznie miasto zdobyto 25 marca 1945. Po wojnie miasto miało przypaść Polsce^[11], ale ostatecznie znalazło się w ZSRR, w obwodzie królewieckim. W 1946 nazwę miasta zmieniono na Mamonowo, na pamiątkę Nikołaja Mamonowa(inne języki), dowódcy 331. pułku strzelców. Poległ on 26 października 1944 pod Pułtuskiem i został pośmiertnie nagrodzony tytułem „Bohatera Związku Radzieckiego”. Odbudowane miasto położone jest nieco na północny zachód od przedwojennej lokalizacji.

Na południe od miasta zlokalizowany jest cmentarz żołnierzy niemieckich zabitych w czasie walk o miasto (4700 poległych).

1875	1890	1910	1933	1939	1959	1979	1989	2002	2006
3 354	3 760	4 821	6 356	10 631	5 500	8 000	7 816	7 393	7 500
2017^[12]	2021^[1]
8 056	8 104

Historia

Demografia

Zabytki

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on