Twardziaczek białawy

Twardziaczek białawy (Marasmiellus candidus (Fr.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae^[1].

Twardziaczek białawy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	Omphalotaceae
Rodzaj	twardziaczek
Gatunek	twardziaczek białawy
Nazwa systematyczna
Marasmiellus candidus (Fr.) Singer Pap. Mich. Acad. Sci. 32: 129 (1948) [1946]

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Marasmiellus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Marasmius candidus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Rolf Singer w 1948 r.^[1]

Synonimy^[2]:

• Agaricus candidus Bolton 1788
• Chamaeceras candidus 1898
• Marasmiellus albocorticis Secr. ex Singer 1951
• Marasmiellus corticis Korf 1986
• Marasmius albus-corticis Singer 1951
• Marasmius candidus Fr. 1838

Nazwy polskie: bedłka śnieżnobiała (Franciszek Błoński 1888), twardzioszek śnieżysty (F. Błoński 1889), twardziaczek białawy Władysław Wojewoda 2003r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Szerokość 6–18 mm, początkowo wypukły, później szeroko wypukły z zagłębionym środkiem, cienki i delikatny. Powierzchnia naga, z czasem promieniście pomarszczona, ale nie jest głęboko prążkowana czy żebrowana. Barwa początkowo biała, później z różowawymi lub żółtymi plamami^[4].

Blaszki

Zbiegające na trzon, bardzo rzadkie, z międzyblaszkami, przy kapeluszu przechodzące w żyłki, początkowo białe, potem różowawe. Blaszki tworzą żyłkowate rozgałęzienia i anastomozy^[4].

Trzon

Wysokość 4–7 mm, grubość 0,5–1 mm, cylindryczny, równo gruby. Powierzchnia naga, biaława, ale poczynając od podstawy w górę stopniowo ciemniejąca i przechodząca w brązowoszarą. Przy podstawie biała grzybnia^[4].

Miąższ

Cienki, białawy, nie zmieniający barwy po uszkodzeniu, bez wyraźnego zapachu i smaku^[4].

Wysyp zarodników

Biały^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 12–19 × 4–6 µm; mniej lub bardziej elipsoidalne, wydłużone, z wydłużonym jednym z wierzchołków, gładkie, szkliste, nieamyloidalne. Pleurocystyd brak. Cheilocystydy 50-100 × 2,5-5 µm, nitkowate, o wierzchołkach nieco ostrych lub zaokrąglonych, gładkie, cienkościenne, w KOH szkliste. Strzępki skórki kapelusza o szerokości 2,5–7,5 µm, gładkie, szkliste ze sporadycznie występującymi sprzążkami, sporadycznie uchyłkowate^[4].

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie twardziaczka białawego w Ameryce Północnej i Południowej, Azji, Australii i na Nowej Zelandii^[5]. W. Wojewoda w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski w 2003 r. przytacza 3 stanowiska z uwagą, że jego rozprzestrzenienie w Polsce i stopień zagrożenia nie są znane^[3].

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach i zaroślach, zwłaszcza nadrzecznych olsach. Rośnie wśród liści i opadłych gałęzi drzew^[3], na opadłych gałązkach, gałęziach i innych elementach ściółki leśnej^[4].

Gatunki podobne

Dla twardziaczka białawego charakterystycznymi cechami makroskopowymi są: siedlisko, białawy kapelusz, bardzo rzadkie, białawy trzon ciemniejący od podstawy w górę, oraz tendencja do tworzenia różowawych plam u starszych osobników. Mikroskopowo charakteryzuje się dużymi zarodnikami, nitkowatymi cheilocystydami i komórkami skórki, które nie mają ostrych, przypominających miotły struktur, które można znaleźć u niektórych innych gatunków twardzioszków^[4].

Makroskopowo podobny jest Tetrapyrgos nigripes, ale jego blaszki nie są tak rzadkie, a podstawa trzonu jest umieszczona bezpośrednio w podłożu i nie jest widoczna na niej biała grzybnia. Pod mikroskopem różnice są znaczne^[4].