Marta Ptaszyńska

Marta Ptaszyńska (ur. 29 lipca 1943 we Włochach koło Warszawy) – polska kompozytorka, perkusistka i pedagog.

Marta Ptaszyńska

Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1943 Włochy k. Warszawy
Pochodzenie	polskie
Instrumenty	perkusja
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytorka, perkusistka, pedagog
Odznaczenia

Życiorys

Kompozycję studiowała w Warszawie, perkusję w Poznaniu, na obu uczelniach uzyskując dyplomy z wyróżnieniem w 1967 roku i 1968 roku. Jako perkusistka występowała m.in. z Warsztatem Muzycznym oraz z Poznańskim Zespołem Perkusyjnym. W latach 1969–1970 uzupełniała studia w Paryżu pod kierunkiem Nadii Boulanger oraz Pierre’a Schaeffera i Oliviera Messiaena. Podczas pobytu we Francji nawiązała też współpracę z zespołem perkusyjnym Les Percussion de Strasbourg. Od 1970 do 1972 roku uczyła w PWSM w Warszawie, po czym wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Tam uczyła kompozycji m.in. w University of California w Berkeley, University of California w Santa Barbara i w Indiana University School of Music w Bloomington. Od 1998 jest profesorem w University of Chicago.

Oprócz działalności koncertowej i pedagogicznej Ptaszyńska udziela się również w środowisku muzycznym: w latach 1981–1984 była członkiem zarządu Percussive Arts Society w USA. W 1991 została współzałożycielką i wiceprezesem American Society for Polish Music w Nowym Jorku, inicjując i organizując liczne przedsięwzięcia na rzecz polsko-amerykańskiego zbliżenia w dziedzinie kultury. W dowód uznania w 1988 przyznano jej medal ZKP za promowanie polskiej muzyki współczesnej w USA. Odznaczona Krzyżem Oficerskim (1995)^[1] i Komandorskim (2022)^[2] Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

W dorobku kompozytorki ważne miejsce zajmują utwory przeznaczone na perkusję. Instrumenty perkusyjne bywają wykorzystywane w nich w niezwykłych połączeniach – przykładem: Preludia na wibrafon i fortepian, Scherzo na ksylofon i fortepian, Jeu-Parti na harfę i wibrafon, Wariacje na kotły i kwartet smyczkowy.

Największy rezonans obudziły natomiast monumentalne utwory wokalno-instrumentalne, a przede wszystkim Holocaust Memoriał Cantata (1992) napisana dla uczczenia pamięci ofiar holocaustu, do której część tekstu napisał Yehudi Menuhin i opera dziecięca Pan Marimba do libretta Agnieszki Osieckiej, wystawiona w Warszawie w 1998 roku.

Nagrody za twórczość

• Fundacja Alfreda Jurzykowskiego (Nowy Jork 1997)
• nagroda Ministra Spraw Zagranicznych (2000)
• Benjamin H. Danks Creative Music Award przyznana przez Amerykańską Akademię Sztuki i Literatury za opery i oratoria (2006)
• nagroda John Simon Guggenheim Foundation (2010)

Utwory

Utwory na orkiestrę

• Improvisations (1968)
• Spectri Sonori (1973)
• Crystallites (1973–1974)
• Concerto for Percussion Quartet and Orchestra (1974)
• Conductus - A Ceremonial for Winds (1982)
• La novella d'inverno (Winter's Tale) (1984) na ork. smyczkową
• Concerto for Marimba and Orchestra (1985); nagr. Muza PNCD 075, 1991
• Charlie's Dream(1988), koncert na saksofon i orkiestrę
• Ode to Praise All Famous Women (1992)
• Fanfare For Peace (1993)
• Concerto Grosso (1996) na 2 skrzypiec i orkiestrę kameralną; pierwsze wykonanie - 1997, Warszawa, Sinfonia Varsovia, dyr. Yehudi Menuhin
• Drum of Orfeo (1999-2001), koncert na perkusję
• Missa Solemnis ad honorem sanctis Ioannes Paulus II (2015); na sopran, mezzosopran, baryton, dwa chóry mieszane i orkiestrę.

Utwory na zespoły kameralne

• Madrigals "Canticum Sonarum" Igor Stravinsky in Memoriam (1971) na zespół instrumentów
• Kwiaty Księżyca na fortepian i wiolonczelę (1986); nagr. Proviva - Teldec Germany, ISPN 152.
• Poetic Impressions na kwintet dęty i fortepian (1991); nagr. DUX Records

Utwory kameralne na perkusję i ewent. inne instrumenty

marimba - instrument perkusyjny, na który najczęściej komponuje Ptaszyńska

• 4 preludia (1965) na wibrafon i fortepian
• Scherzo (1967) na ksylofon i fortepian
• Jeu-Parti (1970) na harfę i wibrafon
• Cadenza (1972) na flet i perkusję
• Stress for percussion & tape (1972)
• Space Model na perkusję (1971–1975)
• Mobile dla 2 perkusistów (1976)
• Classical Variations na kotły i kwartet smyczkowy (1976)
• Synchrony dla 3 perkusistów (1978)
• Dream Lands, Magic Spaces na skrzypce, fortepian i 6 perkusistów (1979)
• Scintilla na 2 marimby (1984)
• Graffito for marimba (1988); nagr. "Nebojsa Zivkovic, "Percussion made in Europe, Volume 1" Edition Musica Europea, Germany
• Ajikan - Unfolding Light (1989) na flet i perkusję
• Spider Walk na perkusję (1993)

Utwory solowe

• Variations na flet (1967)
• Arabesque na harfę (1972)
• Touracou na klawesyn (1974)
• Farewell Souvenir na fortepian (1975)
• Recitativo, Arioso and Toccata na skrzypce (1969–1975)
• Two Poems na tubę (1975)
• Quodlibet na kontrabas i taśmę (1976)
• Six Bagatelles na harfę (1979)
• Hommage a I.J. Paderewski na fortepian (1992)
• Elegia in memoriam John Paul II na altówkę solo (2005)

Utwory sceniczne

• Oscar of Alva (1971–1972, nowa wersja 1986), opera do libretta Zbigniewa Kopalko według Lorda Byrona; realizacja TV Kraków 1988
• Pan Marimba, opera dziecięcia w 3 aktach (1992–1995) do libretta Agnieszki Osieckiej; w repertuarze Teatru Wielkiego w Warszawie od 1998 roku
• Magiczny Doremik, opera dziecięcia w 2 aktach (1992–1995) do libretta kompozytorki na podstawie powieści "Gelsomino w Kraju Kłamczuchów" Gianniego Rodariego; premiera styczeń 2008 Teatr Wielki w Warszawie
• Kochankowie z klasztoru Valldemosa, opera o Fryderyku Chopinie, libretto kompozytorka i Janusz Krasny-Krasiński; premiera w reż. Tomasza Koniny 18.12.2010 w Teatrze Wielkim w Łodzi^[3]

Teatr instrumentalny

• Soirée Snobe Chez La Princesse (1979) na 2 keyboardy, taśmę, mimów i oświetlenie

Utwory na głosy i instrumenty

• Tale of Nightingales (1968) na baryton i orkiestrę kameralną do słów K.I. Gałczyńskiego.
• Vocalise (1971) na głos i wibrafon
• Epigrams (1976–1977) na głos i instrumenty do starogreckiej poezji (tłum. ang.)
• Un Grand Sommeil Noir (1977) na sopran, flet i harfę do słów Paul Verlaine’a
• Sonety do Orfeusza (1980–1981) na głos i orkiestrę kameralną do słów Rilkego
• Ave Maria (1982; 2. wersja 1987)
• Listy Polskie (1988), kantata z okazji rocznicy odzyskania niepodległości
• Pieśni rozpaczy i samotności (1988–1989) na głos i fortepian; sł. Rilke, Verlaine, Shakespeare, Staff i Lorca (nagr. CD, Muza Records, 1991)
• Holocaust Memorial Cantata (1992) na głosy, chór i orkiestrę; słowa (ang., hebr., jiddisz, polski) Leslie Woolf Hedley (nagr.: CD, POLYGRAM CD ACCORD, 1996)
• Liquid Light na głos, fortepian i perkusję (1994–1995); sł. Modene Duffy
• Cantiones Jubilationis na chór żeński i perkusję (1995); sł. Modene Duffy
• Silver Echos of Distant Bells na głos i kwartet smyczkowy (1995); sł. (ang.) Lord Tennyson, Laslie Woolf Hedley, Donald Bogan, Krzysztof Koehler i Stanisław Wyspiański