Mazurzy (Mazowsze)

Mazurzy (Mazowszanie, gw. Mazury) – grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca Mazowsze^[1]. Jeszcze w XIX w. odznaczali się znaczną odrębnością kulturową^[2], jednak współcześnie^{[od kiedy?]} w dużej mierze zatracili oryginalną, mazowiecką tożsamość i kulturę ludową. Tradycyjnie posługiwali się gwarami dialektu mazowieckiego^[3].

Mazurzy

Mazury

XIX-wieczny ubiór mazurski z Ołtarzewa
Populacja	nieznana
Miejsce zamieszkania	Mazowsze
Język	język polski (gwary Mazowsza bliższego, gwary Mazowsza dalszego)
Religia	katolicyzm
Grupa	Polacy
Pokrewne	Podlasianie, Księżacy, Kurpie, Mazurzy (Pruscy)

Jan Stanisław Bystroń określał pierwotną ludność Mazowsza mianem Mazurów właściwych. Zaliczał do Mazurów również sąsiednie, pokrewne grupy: Księżaków, Kurpiów oraz Poborzan, podkreślając jednak ich odmienną kulturę i wyraźnie zarysowaną, odrębną tożsamość. Jako mazurskie określał także grupy pochodzące od osadników mazowieckich zamieszkałe poza granicami regionu, takie jak Mazurzy (pruscy, mieszkańcy Mazur)^[1].

W 2021 r. 97 osób w Polsce zadeklarowało mazowiecką przynależność etniczną^[4].

Historia

Wywodzą się ze średniowiecznego plemienia Mazowszan^[5]. Jako mieszkańcy Mazowsza, krainy stosunkowo późno włączonej w organizację państwową^[1], byli przez dłuższy czas grupą żyjącą na marginesie wielkich procesów kulturalno-twórczych^[6]. W XVI i XVII w. powszechne było zjawisko używania elementów dialektu mazowieckiego do wyśmiewania ich usposobienia i archaicznych cech kulturowych^[3].

Badania nad kulturą Mazurów prowadził w II poł XIX w. Oskar Kolberg, wykazując ich znaczną odrębność kulturową^[2]. W XXI w. nadal podtrzymywaną odrębnością lokalną odznacza się Urzecze^[7] i Polesie Mazowieckie^[8].

Współcześni Mazurzy pruscy oraz ich region Mazur wzięły swoje nazwy od osadników mazurskich (mazowieckich)^[9] napływających na te ziemie od XIV wieku^[10].