Metabolia

Metabolia ((gr.) μεταβολη – zmiana) – zdolność niektórych wiciowców do zmiany kształtu komórki. Specyfika tych zmian wynika z tego, że komórki te są okryte stosunkowo sztywną powłoką, więc możliwości modyfikacji ich kształtu są mocno ograniczone, w odróżnieniu od zmian kształtu ciała protistów o pełzakowatym ciele. Efektem metabolii są ruchy metaboliczne (euglenoidalne). Podczas tych ruchów komórka wygina się, rozciąga, ścieśnia, obraca itp. Ruchy te mogą mieć charakter ruchu ślizgowego i działać na zasadzie kinezy^[1], podczas gdy standardowym sposobem poruszania się większości euglenin jest ruch za pomocą wici, który może mieć charakter taksji. W warunkach laboratoryjnych można je wywołać przez zwiększenie oświetlenia (fotokineza), dodanie jonów wapnia, detergentu (który prawdopodobnie zwiększa przepuszczalność błony komórkowej dla rozpuszczonego w wodzie wapnia) lub kofeiny, a zahamować cyjankami^[2]. Mechanizm ruchów metabolicznych polega na wzajemnym przemieszczaniu się pasków pellikuli i wydzielaniu śluzu^[3]. U Euglena fusca ruch ślizgowy będący skutkiem metabolii osiąga prędkość 0,4 μm/s^[3].

Ten artykuł dotyczy zachowania wiciowców. Zobacz też: metabolia, czyli rozwój złożony.

Metabolia u Euglena mutabilis

Metabolia jest cechą typową dla euglenin, wśród których pewne taksony wykazują do niej zdolność większą (np. Euglena) lub mniejszą (np. Phacus, Lepocinclis^[4]). Do ruchów określanych jako euglenoidalne (lub metaboliczne) zdolne jednak są również inne protisty o odpowiedniej budowie ciała, np. przedstawiciele bezskorupkowych bruzdnic^[5], a nawet komórki zwierząt, np. planule Clava squamata^[6].