Michał Kryspin Pawlikowski

Michał Kryspin Pawlikowski (ur. 25 października 1893 w miejscowości Pućków, zm. 30 maja 1972, Maui (Hawaje) – polski pisarz emigracyjny. Znawca prawa łowieckiego i obyczajów myśliwskich; dziennikarz wileńskiego „Słowa”, w którym prowadził dodatek łowiecki pt. „Gdzie to, ach gdzie zagrały trąbki myśliwskie?”; felietonista, krytyk literacki, autor gawęd, wspomnień^[1] i prozy autobiograficznej.

Michał Kryspin Pawlikowski

Data i miejsce urodzenia	25 października 1893 Pućków k. Świsłoczy
Data i miejsce śmierci	30 maja 1972 Maui, Hawaje
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego Wojna i sezon
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w majątku Pućków (lub Pucków, obecnie Pućkawa na Białorusi, Baćków jest wymyśloną nazwą używaną w literaturze wspomnieniowej MKP) na lewym brzegu Berezyny, niespełna 20 km na północ od Świsłoczy, w otoczeniu prawosławnego chłopstwa i polskich katolickich zaścianków kresowych. Ojciec był adwokatem, prezesem Towarzystwa Kredytowego w Mińsku. W roku 1913 ukończył w Mińsku gimnazjum państwowe. Do roku 1917 studiował prawo w Piotrogrodzie. Studia ukończył w latach 1923–1924 w Warszawie. Podczas wojny polsko–bolszewickiej był sekretarzem zarządu miasta Mińsk, służył w 19 myśliwskiej eskadrze lotniczej. Po zakończeniu studiów do roku 1938 mieszkał w Wilnie, pracował w Urzędzie Wojewódzkim, w Oddziale Bezpieczeństwa^[2], współpracował z redakcją jednego z najbardziej opiniotwórczych w ówczesnej Polsce dzienników, wileńskiego „Słowa”, jako felietonista i redaktor myśliwskiego dodatku miesięcznego pod tytułem Gdzie to, ach gdzie zagrały trąbki myśliwskie? Był wiceprezesem Towarzystwa Łowieckiego Województwa Wileńskiego. Zainteresowania myślistwem znalazło odzwierciedlenie w jego publikacjach w postaci barwnych opisów polowań, zwyczajów łowieckich i przyrody Kresów.

W latach 1939–1940 współpracował z Gazetą Codzienną wydawaną przez Józefa Mackiewicza. Jeszcze przed wkroczeniem wojsk sowieckich do Wilna w czerwcu 1940 roku udało mu się przedostać do Szwecji, w 1943 roku zamieszkał w Londynie, a w 1949 przeniósł się do USA. W latach 1951–1963 był lektorem języków polskiego i rosyjskiego na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Wiele publikował w czasopismach emigracyjnych, a jego najważniejsze dzieła to dwie powieści autobiograficzne Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego oraz Wojna i sezon^[1]. W roku 1971 wydał zbiór 31 felietonów powstałych na emigracji w latach 1949–1969 pt. Brudne niebo. Zmarł i pochowany jest na Hawajach.

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (13 czerwca 1930)^[3]

Publikacje książkowe

• Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego. Powieść, Londyn 1959, Łomianki 2010
• Wojna i sezon. Powieść, Paryż 1965, Warszawa 1989 (drugi obieg), Wilno 2008, Łomianki 2011
• Brudne niebo, Londyn 1971, Wilno 2010
• Sumienie Polski i inne szkice kresowe, Łomianki 2014

Bibliografia

• Józef Mackiewicz, Ostatnie dni Wielkiego Księstwa, „Kultura” 1960, nr 4 (160).
• Józef Mackiewicz, Michał K. Pawlikowski, „Wiadomości” 1972, nr 34 (1377).
• Krzysztof Ćwikliński, Twórczość, której nie znamy. Kilka uwag o pisarstwie Michała K. Pawlikowskiego, [w:] Powroty w zapomnienie. Dekada literatury emigracyjnej 1989–1999, red. B. Klimaszewski, W. Ligęza, Kraków 2001.
• Piotr Rambowicz, Ostatni myśliwy Wielkiego Xięstwa Litewskiego, „Kresy” 2005, nr 4 (64).
• Piotr Zychowicz, Niepoprawny kronikarz Wielkiego Księstwa, „Rzeczpospolita - PlusMinus” 2010, nr 33 (914).
• Piotr Rambowicz, Wobec gawędy. O emigracyjnej twórczości Michała K. Pawlikowskiego, Łomianki 2016.
• Grzegorz Pełczyński, Michał K. Pawlikowski o narodach z obszaru Wielkiego Księstwa Litewskiego, Łomianki 2020.