Michelangelo Antonioni

Michelangelo Antonioni, OMRI (ur. 29 września 1912 w Ferrarze, zm. 30 lipca 2007 w Rzymie)^[1] – włoski reżyser filmowy, scenarzysta, montażysta i autor.

Michelangelo Antonioni

Michelangelo Antonioni
Data i miejsce urodzenia	29 września 1912 Ferrara
Data i miejsce śmierci	30 lipca 2007 Rzym
Zawód	reżyser, scenarzysta, montażysta, autor
Współmałżonek	Letizia Balboni (1942–1954; rozwód) Enrica Antonioni (1986–2007; jego śmierć)
Lata aktywności	1942–2004
Odznaczenia
Strona internetowa

Początkowo niedoceniany, głównie za sprawą niewielkiego zainteresowania ze strony publiczności oraz nieprzychylnej krytyki, która zarzucała Antonioniemu odejście od zasad neorealizmu, z czasem zyskał rangę mistrza filmu psychologicznego^[2]. Dziś uznawany jest za jednego z najwybitniejszych twórców kina autorskiego w historii^[3].

Jego dzieła uchodzą za rewolucyjne w kwestii filmowej narracji oraz podejścia do realizmu w kinie^[3]. Cechują je powolne ruchy kamery utrzymane w poetyce „slow cinema”, oszczędna gra aktorów i nieraz brak klasycznej linii fabularnej. Do jego najważniejszych filmów zalicza się Przygodę (1960), Noc (1961), Zaćmienie (1962) – nazwane „trylogią alienacji”, Czerwoną pustynię (1964), Powiększenie (1966) oraz Zawód: Reporter (1975).

Największe sukcesy artystyczne święcił w latach 60. XX wieku, niejednokrotnie wzbudzając kontrowersje śmiałością obyczajową swoich dzieł^[4]. Antonioni (obok Henriego-Georges’a Clouzota oraz Roberta Altmana) jest jednym z trzech reżyserów w historii kina, którzy otrzymali główne nagrody na trzech najważniejszych festiwalach filmowych w Berlinie, Cannes i Wenecji – zdobył Złotego Niedźwiedzia za Noc (1961), Złotego Lwa za Czerwoną pustynię (1964) i Złotą Palmę za Powiększenie (1967). Co więcej, za Krzyk (1957) otrzymał także główną nagrodę Złotego Lamparta na MFF w Locarno. W 1995 roku podczas 67. ceremonii wręczenia Oscarów otrzymał nagrodę za całokształt twórczości.

Zarys kariery

Początkowo zajmował się filmem dokumentalnym, by od początku lat 50. konsekwentnie tworzyć własny styl ekspresji filmowej w kinie fabularnym. W 1950 nakręcił swój debiutancki film Kronika pewnej miłości. Jednak prawdziwie wielkie sukcesy nadeszły w latach 60. Wtedy to powstała słynna trylogia o samotności, na którą złożyły się filmy: Przygoda (1960), Noc (1961) i Zaćmienie (1962). We wszystkich tych obrazach wystąpiła Monica Vitti, ulubiona aktorka i muza reżysera.

O sukcesie i renomie Antonioniego najlepiej świadczy nagrodzenie jego filmów głównymi nagrodami na wszystkich trzech wiodących światowych festiwalach filmowych. Zdobył Złotego Niedźwiedzia na 11. MFF w Berlinie za Noc, Złotego Lwa na 25. MFF w Wenecji za Czerwoną pustynię^[5] oraz Złotą Palmę na 20. MFF w Cannes za swoje najsłynniejsze dzieło – Powiększenie (1966).

W latach 70. reżyser nakręcił głośny film Zawód: Reporter (1975), w którym główną rolę zagrał Jack Nicholson. Później Antonioni tworzył jedynie sporadycznie, a jego filmy nie zyskiwały już takiego jak dawniej uznania. W 1995 otrzymał Oscara za całokształt twórczości.

Filmografia

• 1943 Ludzie znad Padu (Gente del Po)
• 1948 Oltre l'oblio
• 1948 Roma-Montevideo
• 1948 Nettezza urbana
• 1949 Ragazze in bianco
• 1949 Sette canne, un vestito
• 1949 Bomarzo
• 1949 Przesąd (Superstizione)
• 1949 L'amorosa menzogna
• 1950 La villa dei mostri
• 1950 La funivia del faloria
• 1950 Uomini in piú
• 1950 Kronika pewnej miłości (Cronaca di un amore)
• 1952 Zwyciężeni (I vinti)
• 1953 Miłość w mieście (L'amore in città)
• 1953 Dama bez kamelii (La signora senza camelie)
• 1955 Przyjaciółki (Le amiche)
• 1957 Krzyk (Il grido)
• 1959 Pod znakiem Rzymu (Nel segno di Roma)
• 1960 Przygoda (L'avventura)
• 1961 Noc (La notte)
• 1962 Zaćmienie (L'eclisse)
• 1964 Czerwona pustynia (Il deserto rosso)
• 1965 I tre volti
• 1966 Powiększenie (Blowup)
• 1970 Zabriskie Point
• 1972 Chung Kuo – Cina
• 1975 Zawód: Reporter (Professione: Reporter)
• 1980 Tajemnica Oberwaldu (Il mistero di Oberwald)
• 1982 Identyfikacja kobiety (Identificazione di una donna)
• 1989 Kumbha Mela
• 1989 Roma '90
• 1989 12 registi per 12 città
• 1993 Noto, Mandorli, Vulcano, Stromboli, Carnevale
• 1995 Po tamtej stronie chmur (Al di là delle nuvole)
• 2001 Il filo pericoloso delle cose
• 2004 Spojrzenie Michelangelo (Lo sguardo di Michelangelo)
• 2004 Eros

Nagrody i nominacje

Nagroda	Rok	Kategoria	Nominowana praca	Wynik
16. MFF w Wenecji	1955	Srebrny Lew	Przyjaciółki	Wygrana
MFF w Locarno	1957	Złoty Lampart	Krzyk	Wygrana
13. MFF w Cannes	1960	Nagroda Jury	Przygoda	Wygrana
11. MFF w Berlinie	1961	Złoty Niedźwiedź	Noc	Wygrana
		Nagroda FIPRESCI		Wygrana
15. MFF w Cannes	1962	Nagroda Specjalna Jury	Zaćmienie	Wygrana
25. MFF w Wenecji	1964	Złoty Lew	Czerwona pustynia	Wygrana
20. MFF w Cannes	1967	Złota Palma	Powiększenie	Wygrana
35. MFF w Cannes	1982	Nagroda z okazji 35-lecia festiwalu	Identyfikacja kobiety	Wygrana
40. MFF w Wenecji	1983	Honorowy Złoty Lew	—	Wygrana
Nagroda Akademii Filmowej	1995	Oscar za całokształt twórczości	—	Wygrana